NEP

 

Voor de eerste keer in zeventig jaar is het in Duitsland niet gelukt om direct na de verkiezingen een kabinet in elkaar te zetten dat meteen verder kon regeren. De opkomende liberalen van de FDP hebben vrij onverwacht de stekker uit de onderhandelingen getrokken in de hoop daar politieke winst uit te halen. Niks bijzonders zult u zeggen. Bij hun westerburen, wij dus, zijn ze dat al lang gewend, daar gaat het heel vaak zo. Of het duurt heel lang. Zoals nu. En wat heb je dan nog? Maar dat terzijde.
Duitsland dus. Met enige verbeelding zou je er van kunnen zeggen dat ook daar de Tweede Wereldoorlog eindelijk afgelopen is en dat Duitsland eindelijk een "gewoon" Europees land aan het worden is waar de politiek ontkrampt, waar een "gewone" populistentroep de Bondsdag is binnengetrokken en waar de formatie van een kabinet "gewoon" een keer mislukt. Goed teken eigenlijk.
Des te opvallender zijn dan ook de reacties van de media. Onmiddelijk na het mislukken van de besprekingen ging het al over de "onstabiliteit" waar het grote land in terecht gekomen was. Over een "angstig" Duitsland. Over de "wankele positie" van bonds-kanselier Merkel, over "het gevaar" dat Europa liep nu een prominent leider op haar voetstuk stond te wankelen. En zo verder en zo voort. Zelfs Macron, de Franse president werd erbij gehaald, "die zou het nu misschien alleen moeten doen".
Grote kul. Duitsland krijgt - bijna als laatste - eindelijk te maken met de gewone weerbarstigheid van de gewone politiek in een gewoon modern land waar eindelijk oud zeer geen belangrijke rol meer speelt in het denken van de mensen. Waar moderne en mondige mensen hun zegje durven te doen en hun eindje durven vast te houden, ook als dat leidt tot het mislukken van een kabinetsformatie. Dat de president op een fruitkistje klimt om de bakkeleiende partijen streng en vermanend toe te spreken en aan te dringen op verdraagzaamheid en verantwoordelijkheid is dan ook eigenlijk van de gekke. Stel je voor dat onze eigen Alex zoiets zou doen als het even niet zo botert in Den Haag. Te gek voor woorden, je moet er niet aan denken.
Akkoord. Maar misschien is onze democratie wel volwassener dan die naast ons. Laten we ze helpen. Door heel hard naar ze te roepen (de wind staat net goed deze dagen) dat het juist goed is zo, dat wij dat al heel lang gewend zijn, dat ze volwassen aan het worden zijn en dat dat soms pijn doet. En dergelijke mooie woorden.
En…..laten we vooral in de gaten houden dat die herrie in de media wel eens een mooi voorbeeld zou kunnen zijn van waar we laatst nog door onze gloednieuwe minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Ollongren, voor zijn gewaarschuwd : Nepnieuws. Nieuws van de Russen. Want ja, die zouden er best wel eens goed garen bij kunnen spinnen als Duitsland er een beetje verzwakt bij zou komen te staan. 

Vroeger werden mensen uitgelachen als ze in hun argeloosheid dachten "dat iets waar was omdat het in de krant stond".

Vroeger was niet alles slechter..…

Knar

 

PIET

 

Eindelijk was het dan zover. Bij de Nationale Intocht van Sinterklaas, zaterdag in Dokkum, zou een heuse demonstratie worden gehouden door de tegenstanders van de figuur van Zwarte Piet. Hun argument is simpel : Zwarte Piet is racisme.
Het liep bijna uit de hand. Op de A7, de snelweg naar het Noorden ging een groep voorstanders van Zwarte Piet op de weg staan. Het verkeer richting Noord kwam tot stilstand, en daarmee ook de bussen waarin de tegenstanders uit de Randstad waren aangevoerd. Opstoppingen, kettingbotsingen, gedoe. De burgemeester van Dokkum deed het enige dat een burgemeester in zo'n geval kan doen: ze verbood alle demonstraties, pro of contra Zwarte Piet. Zodat de vijftienduizend toegestroomde Friezen ongestoord konden genieten van een echt-ouderwetse intocht van Sint Nicolaas in het beeldige Friese stadje.
Blijft de vraag: hoe zit dat nou eigenlijk met onze Zwarte Piet. Ik zeg bewust "onze" omdat ik langs die lijn klaarheid wil proberen te scheppen in de warboel.
De makkelijkste ingang lijkt me het argument van de tegenstanders: Zwarte Piet is racisme. In mijn optiek is racisme de levenshouding waarbij mensen van een ander ras als minderwaardig worden gezien en als zodanig worden behandeld. Is daarvan sprake bij het jaarlijks terugkerende Sinterklaasfeest? Wordt de figuur van Zwarte Piet als minderwaardig gezien en als zodanig behandeld?
In de eerste plaats wil ik dan nader beschouwen wat daar eigenlijk precies gebeurt als Sinterklaas kort voor zijn naamdag zijn entree maakt in Nederland, bij voorkeur in een havenplaats waar hij met een stoomboot kan arriveren. Uit Spanje. De mengelmoes van symboliek die zo'n gelegenheid ten toon spreidt zegt al veel over het wezen ervan. Wat daar kort gezegd gebeurt is een toneelstukje. En wel een door en door folkloristisch toneelstukje waarvan de attributen en rollen in de loop van eeuwen bijeen zijn gescharreld, vaak zijn veranderd en uiteindelijk een wat bizar maar bij velen geliefd mengelmoesje zijn geworden met maar één betekenis: pakjesavond komt eraan.
Sint Nicolaas komt er in voor want hij is vanouds - onder andere - de schutspatroon van de kinderen. Waarom zit hij op een wit paard? Dat weet geen hond. Maar het hoort er wel bij. Hij wordt vergezeld door één of meer zwart gemaakte mannen (soms ook vrouwen) in zeer kleurige kleding. Die gezellen heten al sinds mensenheugenis Piet. Waarom? Dat weet geen hond. Volgend jaar demonstraties van alle Pieten in Nerderland die het zat zijn om…. ?
De Pieten gedragen zich als knechten van Sinterklaas en hun voorkomen lijkt terug te verwijzen naar de tijd dat het in de betere kringen chique was om een zwarte lakei te hebben. Maar had de heilige Nicolaas ook zo'n zwarte lakei? Zeer waarschijnlijk niet want hij was bisschop in Myra rond 300 n. Chr. in het toen christelijke deel van Anatolie, nu Turkije. Wat doet Zwarte Piet daar dan? Hij is kennelijk later bijgevoegd toen iedereen begreep dat een zwarte knecht de Sint wel echt heel chique maakte. Speelt Piet in het toneelstukje een minderwaardige rol waardoor je van racisme zou kunnen spreken? Integendeel. Piet of de Pieten maken grollen en grappen, smijten met pepernoten en suikergoed en vormen het feestelijke middelpunt van de optocht. Zonder Pieten, zwart of anders, geen Sinterklaasfeest. Op de keeper beschouwd zouden we eerder compassie moeten hebben met Sinterklaas die maar zit te zwoegen op dat beest waarop hij helemaal niet thuishoort, dan met de Zwarte Pieten die de lolbroek uithangen en geliefd zijn bij vriend en vijand. Het is een jaarlijks opgevoerd folkloristisch toneelstukje met een onmiskenbare omkering van verhoudingen die ooit inderdaad feitelijk waren maar die nu al hun betekenis hebben verloren behalve dat het een fascinerend kijkspel is. Eigenlijk een soort sprookje. En bij een opvoering van het sprookje van Hans en Grietje komt de ANBO* toch ook niet in actie tegen de voorstelling van de heks als slechte oude vrouw?
feitelijk,is er bij de intocht van Sinterklaas geen sprake van racisme, want feitelijk wordt niemand minderwaardig geacht, van welke huidkleur dan ook, en in feite wordt niemand als minderwaardig behandeld. En feitelijk verwijst het niet eens naar een geschiedenis want de relatie Sinterklaas -Zwarte Piet heeft nooit feitelijk bestaan behalve die ene keer per jaar dat Nederland Sinterklaas viert.
Mensen die vinden dat het slavernijverleden van Nederland te weinig aandacht krijgt in de feitelijkheid van onze tijd hebben het gelijk aan hun kant. Dat verleden is naar de maatstaven van onze tijd afschuwelijk en laakbaar. Daarmee kan ook in onze tijd nog veel worden gedaan. Bijvoorbeeld aan de manier waarop wij aankijken tegen de rol van de roemruchte handelscompagnieën zoals de Verenigde Oost-Indische Compagnie en in dit verband vooral van de West Indische Compagnie. Daar is veel en nuttig werk te doen in de sfeer van bewustwording. Veel nuttiger dan demonstreren tegen Zwarte Piet. Want dat is maar een (geliefde) schertsfiguur.

Net als Sinterklaas.

Knar

* Algemene Nederlandse Bond van Ouderen