NINE-TWELVE

 

Vanochtend rolde er een rekening van mijn tandarts in de bus. Een paar weken geleden bleek bij de halfjaarlijkse controle dat er een paar vullinkjes vernieuwd c.q. aangelegd moesten worden. Dat gebeurde en nu kwam de rekening. Een paar tientjes, maar toch. Vroeger kreeg ik voor dat soort behandelingen nooit een rekening van de tandarts. Ik was goed verzekerd en die vullinkjes vielen ruimschoots binnen het pakket. Nu niet meer. Een begeleidend briefje maakte me duidelijk waarom nu een rekening. Sinds 1 januari van dit jaar mogen tandartsen zelf hun tarief bepalen. Marktwerking, weet u nog? Wel, mijn tandarts is blijkbaar duurder geworden dan vroeger. Het is een goede tandarts, ik vind het ook een vriendelijke tandarts, hij heeft nog met mijn dochter in hetzelfde dispuut gezeten, hij is jong, technisch goed bij de pinken en zijn praktijk is gevestigd in een goede wijk van de stad. Vind ik allemaal prettig en goed voor mijn gebit. En ineens kost dat geld, want mijn verzekering betaalt niet meer dan vroeger en nu is er een gat tussen wat hij vraagt en wat ik vergoed krijg. Een grove schatting, gebaseerd op de conditie van mijn ouder wordende gebit brengt me toch al gauw op een paar honderd euro per jaar extra.
Wat moet ik doen? Volgens het diabolische trio Wiegel, Hoogervorst en Schippers, die dit vuiltje in elkaar hebben gestoken, moet ik mij niet langer als patiënt gedragen maar als koopman. De markt op, roepen zij in koor. Dat is goed voor jou en voor het volk. Weg met al die linkse hobby's van solidariteit, zorgen voor elkaar enzo. Kolder, d' ouwe trant, motteballengedoe. Nee, de markt, dat is het nieuwe heil.
Maar ik wil geen koopman zijn als het om zorg voor mijzelf gaat. Ik wil een goede dokter en een goede tandarts hebben en ik wil dat mijn verzekering daarvoor betaalt, wat we ooit hebben afgesproken. Zodat ik met een gerust hart naar diezelfde dokter en diezelfde tandarts kan blijven gaan die voor mij geen kooplui zijn maar vertrouwde professionals die ik het giga-belang van mijn gezondheid met een gerust hart wil kunnen toevertrouwen. Een zenuwaandoening of een ouder wordend gebit is geen pond tomaten of een kilo viskoppen. Daarvoor ga ik letterlijk naar de markt, en loop ik van kraam naar kraam, totdat ik de beste prijs-kwaliteitverhouding heb gevonden. OK, dat wel, maar niet de zorg voor mijn gezondheid. Ik wil daarom bij m'n tandarts blijven, en dat gaat me geld kosten.

Marktwerking? Me reet. Laten we hopen dat na nine-twelve in Nederland het sprookje voor neoliberaal rechts eindelijk uit is.

Knar

BEDROG

Het jaar is nog maar half voorbij, maar als er voor bedrog net als voor wijn goede en slechte jaren zijn, dan kunnen we nu al wel zeggen dat 2012 een goed jaar gaat worden. Er is dit jaar in het openbaar al zoveel bedrog gepleegd dat het jaar niet meer stuk kan. Laten we beginnen met onze hoogsteigen nationale kampioen Bedrog, mevrouw Spies van het CDA. Mevrouw Spies werd op 16 december 2011 geroepen tot het illustere ambt van minister van binnenlandse zaken, na het ook al wat bedenkelijke vertrek van haar partijgenoot Donner naar de Raad van State. Mevrouw Spies, nu minister Spies, wierp zich na korte tijd op als fel bestrijdster van de burka, die lichaamsbedekkende tent waar hooguit driehonderd wat wereldvreemde islamdames zich in ons land onder wensen te verbergen. Het burkaverbod was volgens mevrouw Spies eerst "van onschatbaar belang" voor de natie, na de val van het kabinet tetterde ze rond dat het voor haar niet meer hoefde, "ze zou er geen traan om laten als het van tafel ging" en nu ze als demissionair minister nog even verder moet houdt ze er weer staalhard aan vast. Iedereen die na de verkiezingen iets aanvangt met mevrouw Spies moet zich realiseren dat hij of zij daarmee de Onbetrouwbaarheidskampioen van Nederland in huis haalt. Haar eigen partij is in ieder geval zo verstandig geweest om haar als kandidaat-partijleider heel ver weg te zetten.
Dan een klapper van heel andere signatuur: de beursgang van Facebook. Terwijl analisten all over the world riepen dat het niet kon (een dotcombedrijf dat op grond van de aandelenprijs 104 miljard waard zou zijn) gingen diezelfde aandelen bij uitgifte weg als broodjes van de bakker en begonnen de volgende dag aan een dramatische vrije val. Die nog niet is gestopt. Nu blijkt dat zowel Facebook zelf als de begeleidende banken de verhalen over het bedrijf veel mooier hebben gemaakt dan ze zijn, en dat daardoor de belegger al vanaf het begin op het verkeerde been stond. Faliekant bedrog dus. De Amerikaanse beurswaakhond SEC wil nu onderzoek gaan doen. Ik zeg dan: waarom nu pas? Waarom niet vóórdat de zaak wordt belazerd? Hebben we van die banken in de afgelopen jaren zoveel betrouwbare acties gezien dat we ze wel klakkeloos kunnen geloven?
Nog ééntje en dan hou ik er mee op. Onze bloedeigen kabinetscrisis.
Na vijf weken in doodse stilte onderhandelen op het Catshuis, na het weglopen van Wilders en de daaropvolgende val van het kabinet kan in twee dagen in achterkamertjes, in hartelijk samenwerking tussen voormalige coalitie en voormalige oppositie en onder leiding van een demissionaire minister van Financiën geregeld worden wat in die vijf weken geen meter verder kwam. Waarna verkiezingen worden vastgesteld op twaalf september en de demissionaire regering nog eens eventjes aan de slag gaat met regeren zoals ze in de afgelopen anderhalf jaar nog niet hebben vertoond. Dat alles nadrukkelijk ondersteund door een partijleider wiens partij de afgelopen veertig jaar Democratie hoog in het vaandel had.
Ik kan hier niet alles noemen, maar ik hoop dat duidelijk is dat onze horizon op het ogenblik wordt verduisterd door een mist van misleiding en bedrog. Zijn het de ratten die het zinkende schip verlaten en nog meenemen wat ze kunnen? Zijn het vermeende leiders die zich in crisistijd ontpoppen als ordinaire machtskikkers? Is het de apotheose van een halve eeuw politiek waarin het pluche steeds comfortabeler ging zitten? Ik weet het niet. Ik weet wel dat het hoog tijd wordt voor een andere wind.

De verkiezingen van twaalf september zouden wel eens heel verrassend kunnen zijn.

Knar

UITLADEN

 

Mijn kleinzoon van vijfeneenhalf is aan grote veranderingen onderhevig. Zo had hij bijvoorbeeld de pokkenpest aan de wekelijkse zwemles op zondag. Totdat hij achter het huis in de sloot viel bij een dappere poging een stok te recupereren die als doelpaal moest dienen bij een potje voetbal. Het liep gelukkig allemaal goed af en zelf was hij het meest onder de indruk van het feit dat hij de stok tijdens zijn bijna-verdrinking zo stevig had vastgehouden. Nu gaat hij vlotjes naar de zwemles, daarbij ook geholpen door een nieuwe juf die hem meer op z'n donder geeft dan de vorige. Meneer wil kennelijk als een man worden aangesproken op zijn (wan)presteren en komt dan tot resultaten. Een andere belangrijke verandering is zijn tamelijk plotselinge bezetenheid van auto's. In de loop van de jaren had hij al vaak een autootje gekregen bij Sinterklaas of verjaardag, en de reactie was altijd beleefd-blij maar niet overdonderend. Nu is hij er voortdurend mee in de weer en vooral de opgepimpte modellen met vleugels en vlammen hebben zijn volle aandacht. Hij heeft begrepen dat grote, sterke, heftige auto's per definitie meer dan één uitlaat hebben. Omdat hij het meervoud van dat moeilijke woord nog niet goed kent vraagt hij nu naar hoeveel uitladen een auto heeft. Een paar weken geleden schafte ik een coupé-cabriolet aan van een gerenommeerd Frans merk en nadat ik met open dak hun straatje was binnengereden en het ding had geparkeerd vroeg hij als eerste:"Opa, hoeveel uitladen heeft jouw auto?" Nadat hij op z'n knietjes onder de auto was gekropen kwam hij tot de teleurstellende conclusie dat het met de uitladen van opa's auto maar karig was gesteld. Er was er maar één. Weliswaar met een mooi chromen pijpje maar toch maar één. Dan maar in de auto geklommen en achter het stuur net doen of je coureur bent. Intussen wurmden en wriemelden zijn zusjes over en langs hem heen door de auto, maar dat stoorde hem in het geheel niet. Na afloop moest ik alle spiegeltjes, knopjes en palletjes weer opnieuw instellen…..
De derde belangrijke verandering is zijn plotselinge enthousiasme voor het edele voetbalspel. Waar de hele familie dacht dat hij een wat introvert en zachtzinnig mannetje was ontpopt hij zich op het voetbalveld als een klein strateegje dat steeds "vrij" staat als alle andere jongetjes in een kluwen rondom de bal krioelen, en die op die manier zo nu en dan echt voetbal op gang brengt. Totdat ze weer gaan kluwen natuurlijk. Dan staat hij het weer  werkeloos allemaal aan te zien.

Het gaat goed. Hij is druk aan het inladen. En dat met die uitladen komt ook wel in orde.

Knar

VERSCHIL

In Friesland gaat een zekere Paul Smits aan het werk als interim-directielid van Zorgpartners Friesland, een organisatie die ziekenhuiszorg en ouderenzorg levert. Smits stapte vorige zomer op als bestuursvoorzitter bij het Maasstad Ziekenhuis in Rotterdam, waar lange tijd een uitbraak van een multiresistente bacterie onder de pet was gehouden. Smits kreeg het verwijt dat hij zijn verantwoordelijkheid niet had genomen.
De ombudsman voor het openbaar vervoer, het OV-loket, heeft in het eerste kwartaal van dit jaar een recordaantal klachten binnengekregen. In Amsterdam kregen reizigers in bus, tram en metro te maken met tariefverhogingen tot 30 procent, zegt het OV-loket.
Tot zover twee berichten vanochtend op een internet-nieuwssite. Twee berichten die in eerste oogopslag niets met elkaar te maken hebben maar die bij even doordenken één en dezelfde oorsprong hebben. In beide gevallen hebben we te maken met de directe gevolgen van wat in de afgelopen jaren met zoveel elan werd verdedigd als marktwerking. En in beide gevallen hebben we te maken met een machteloze burger die beide diensten hard nodig heeft maar op geen enkele manier nog invloed kan uitoefenen op de kwaliteit van die diensten. En op de prijs van die diensten kan inmiddels al helemaal niemand meer invloed uitoefenen, ook de politiek niet. Want het essentiële element van prijsbeheersing op een markt, de concurrentie, is in deze sectoren nooit van enige betekenis geweest. Wat zien we hier nu precies? We zien hier waarover ik lang geleden op deze plaats ook als eens heb geschreven: met marktwerking krijg je ook de moraal van de markt. En die heeft maar één doel: maximalisering van de winst met alle daartoe voorhanden middelen. Alle andere vormen van moraal of ethiek zijn de markt vreemd, qualitate qua, en zo kan een onverantwoordelijke bestuursvoorzitter uit de zorg weer interimbestuurder worden in de zorg en zo kan een OV-bedrijf ongehinderd zijn prijzen drastisch verhogen. Dat de "klant" klaagt doet er niet toe. Er is geen alternatief, de gedwongen winkelnering is terug.
Mag ik het nog eens uitleggen? Openbare diensten (gezondheidszorg, openbaar vervoer, posterijen) zijn in de loop van een eeuwenlange ontwikkeling in Europa in handen gekomen van het Openbaar Bestuur omdat alleen op die manier de meest belanghebbenden - de burgers - via gekozen vertegenwoordigers invloed konden uitoefenen op prijs en kwaliteit van die diensten. In het politieke speelt moraal een essentiële rol.
De utopie van de Vrije Markt is afkomstig uit de Verenigde Staten, een pioniersnatie die de tijd nog niet heeft gehad voor een eeuwenlange ontwikkeling en die daarbij ook nog eens grotendeels bevolkt is geraakt met diegenen die in het oude Europa hun draai niet konden vinden. In zo'n totaal andere context is de vrije markt misschien tijdelijk een werkend systeem.
Maar in tegenstelling tot het politieke kent de vrije markt geen moraal. Daar zit het wezenlijke en levensgevaarlijke verschil. Het massieve verzet in de Verenigde Staten tegen zoiets "normaals" als een volksverzekering tegen ziektekosten moet ons daarvoor de ogen openen.
Een vriendin opperde gisteren pijnzend dat we misschien toch naar een ander systeem toe moeten. Ik denk dat ze gelijk heeft èn ik denk dat het mee kan vallen. Laten we - met binnenkort het rode potlood in de hand - weer terugkeren naar wat in sommige kringen nog steeds het Rijnlandse Model wordt genoemd. Een verstandig "gemengd bedrijf" van sociaal-democratie, liberalisme en een saus van christendemocratie. Dat leidt tot een gematigd kapitalisme dat het decennia lang heel goed heeft gedaan in Europa.

Aan weerskanten van die Rijn zijn in ieder geval nu belangrijke elementen voor dat "gemengd bedrijf" weer voorhanden.

Knar

FOUT

Op vrijdagmiddag vier mei cirkelde er tussen kwart over vijf en kwart voor zes een vliegtuigje boven het Gelderse Vorden met achter zich aan de tekst VORDEN IS FOUT.
Een initiatief van een Joodse organisatie die het samen met een andere Joodse organisatie niet eens was met het besluit van de burgemeester om in de vier-mei-herdenking ook enkele Duitse militairen te betrekken die op de gemeentelijke begraafplaats in Vorden begraven liggen. Zevenenzestig jaar na het einde van de Tweede Wereldoorlog en in een tijd waarin het herdenken op vier mei niet meer exclusief de slachtoffers van die oorlog betreft maar ook anderen, die door of vanwege oorlogsgeweld om het leven zijn gekomen. Al enkele jaren een punt van discussie en nu in Vorden geculmineerd in een fel en woest verzet van Joodse zijde. Men vond het "misselijkmakend" om ook Duitse soldaten te herdenken en "een dolkstoot in de rug van de slachtoffers". Nadat de rechter in kort geding het bestuur van de gemeente Bronckhorst - waarin Vorden ligt - had verboden bij de herdenking langs de Duitse graven te lopen was men in diezelfde kringen "zeer tevreden met de uitspraak" en had "deze rechter hen moed gegeven". In werkelijkheid bood de uitspraak van de rechter nogal wat ruimte en liepen op de avond van vier mei van de vierhonderd aanwezigen - buiten het gemeentebestuur - slechts enkelen niet langs de Duitse graven. Verreweg de meesten wel. Waaruit de burgemeester op zijn beurt dan weer moed putte, zoals hij zei.
Laat ik beginnen met te zeggen dat Vorden in mijn opvatting niet fout is. Vorden, een dorp dicht bij de Duitse grens, dat in zevenenzestig jaar het Duitse volk zo ongeveer naast de deur heeft zien veranderen van een oorlogsvolk in een vredesvolk, een volk dat opnieuw, maar nu op een heel andere manier de toon aangeeft in Europa, een volk dat zich inmiddels al generaties lang op alle mogelijke manieren probeert te verontschuldigen voor de monsterlijkheden die uit zijn naam zijn begaan, dat Vorden wil langzamerhand ook compassie tonen voor die paar Duitse jongens en jonge mannen die in of bij hun dorp aan hun ongelukkige einde kwamen en op het kerkhof daar begraven liggen. Naar mijn mening getuigt het gemeentebestuur van Bronckhorst daarmee van medemenselijkheid en mededogen waarvoor naar Nederlandse begrippen - tenminste lokaal - na zevenenzestig jaar wel ruimte zou mogen zijn.
Ik kan mij niet voorstellen dat de telgen van een volk dat zich in Israël verbeten staande houdt in een strijd waarin geen middelen worden geschuwd, het als "een dolkstoot in de rug" ervaren als men in een stil dorp in Oost Nederland wat meer compassie wil tonen met een paar tegenstanders uit een oorlog die al zo lang geleden gewonnen werd.
Het cultiveren van haat is niet onze sterkste kant.

Dan waren we nooit zo welvarend geweest.

Knar