WOEDE
Wilders heeft veertig zetels en Trump wordt president. Ziehier de rampen van vandaag. Of althans, dat willen de altijd op sensatie beluste media ons doen geloven. Nu is dat natuurlijk alleen maar van belang voor zover politiek in je leven überhaupt een rol speelt. En dat is een keuze. zoals zal blijken.
Maar alla, laten we het er toch eens over hebben. Populistisch rechts (is het wel rechts?) wint op alle fronten. Het afdoen als ordinair geblèr raakt uit de mode, het fenomeen blijkt "salonfähig" en wordt voorzien van pseudo-wetenschappelijke toelichting. De woede, de woede van de gewone man, dat is le dernier cri als het gaat om een verklaring. Is er een zo massale woede? Dan zou ons tuttige landje toch een baaierd van moord en doodslag moeten zijn? Ja, in de hoofdstad wordt gemiddeld eens per dag een crimineel omgelegd, maar dat is eigenlijk een vorm van buitengewone rechtspleging in eigen kring. Dat is geen volkswoede of iets van dien aard. En zoals ik op deze plaats al eerder heb betoogd: door mijn ooghandicap kom ik dagelijks in aanraking met de oprechte hulpvaardigheid en goedheid die er bij gewone mensen schuilgaat. Daarom vraag ik me af, of het wel woede is. Want altijd is er politiek geweest, altijd zijn er verkiezingen geweest en tegenwoordig meer dan ooit zijn er altijd middelen geweest om clubs en partijen op te richten om samen op te trekken tegen een bepaald kwaad of samen te werken aan een lichtend perspectief. En de PvdA wordt door het volk heel zichtbaar afgestraft voor een politiek van verraad aan zijn beginselen en huilen met de blauwe wolven in het bos. Dus politiek werkt. Ook nu. Vanwaar dan die "woede"?
Ik begin het gevoel te krijgen dat het iets anders is, iets dat een beetje ingewikkelder is dan woede alleen. De democratieën van het Westen zijn over het algemeen gebaseerd op het principe van volksvertegenwoordiging. Dat sluit in dat ook het volk in dat systeem actief moet zijn, namelijk in het kiezen van zijn vertegenwoordigers en het bewaken van de politieke keuzes die bij die vertegenwoordiging horen. Een hele mondvol, en gortdroge kost. Zeker in een tijd die zoveel "plezier" aanbiedt dat je wel gek moet zijn om je daarmee te bemoeien. Alles goed en wel maar als je te lang niet naar de politiek omkijkt kijkt de politiek niet meer naar jou om en gaat zijn eigen goddelijke gang. Opnieuw: de sneue PvdA vormt daarvan een loepzuiver voorbeeld. Een naar binnen ingestorte partij, waarvan de bonzen zich niettemin op het puin nog prima weten te vermaken. En dan kan er zomaar woede ontstaan. Maar dat is mosterd na de maaltijd. Populistisch gebral is dan niet de uiting van een heilige en geheiligde woede, maar een schaamteloos jammeren over wat in wezen de eigen onmacht en het eigen tekort is. De onmacht om politiek te denken en te handelen in een tijd die daarvoor ruimschoots de gelegenheid gaf, en het tekort aan betrokkenheid bij een bestuurlijk systeem dat in wezen voor allen open stond. Een soort van a-politieke lamlendigheid zou je kunnen zeggen, die zich vroeg of laat komt wreken.
Dat zou ook de reden kunnen zijn dat Wilders sinds zijn vertrek uit de VVD in 2004 concreet gezien nog vrijwel niets voor zijn volgelingen heeft weten te bereiken. Hoe kan het dan dat hij veertig zetels heeft in de poll's? Zijn die mensen dan ziende blind? Nee dat niet. Wat ze zien is een man die luidkeels blèrt dat hij geen zin meer heeft in politiek. En dat hebben zij ook al lang niet meer. Gamen en Facebooken op je smartphone is veel belangrijker. In die tegenzin vinden ze elkaar, en wordt kennelijk ook geaccepteerd dat er niets wordt bereikt. Want daarvoor moet je actief zijn en politiek denken. Nou, dat willen ze niet dus….
Wat is het perspectief? Niet onverdeeld gunstig.
Het beste wat kan gebeuren is dat het doodbloedt doordat er een kritische massa is die wel aan politiek wil blijven doen en deze luie democratie weer uit het dal sleept. Dan kan ook scherp zichtbaar worden hoe waardeloos in de letterlijke zin van het woord het populisme is.
Een minder prettig scenario is dat er aan de verkeerde kant een kritische massa ontstaat die het systeem van democratie en volksvertegenwoordiging mee naar de ondergang sleurt. Een ondergang die dan dictatuur heet. Dan zijn we terug in de jaren dertig van de vorige eeuw. Even opzoeken op Internet, trefwoord Nationaal Socialisme. Ook toen werden weerloze groepen het slachtoffer.
Die overeenkomst is er al.
Knar