LOTING
Afgelopen zondag mocht ik weer eens aanwezig zijn bij de opnamen van het TV-programma Buitenhof, in Studio Hortus in Amsterdam. Het begon al goed, met het fietstochtje naar de Plantagebuurt, door de stille zonovergoten zondagmorgen, fris maar verrukkelijk. Een vriend, die er ook zou zijn, bleek al gearriveerd en na enig geharrewar aan de ingang - ik stond niet op de lijst - mocht ik door en konden we ons gaan voorbereiden met een kopje koffie van de VARA. Lekkere koffie. Eenmaal in de studio werd ik door de zaalregisseur op een stoeltje op de voorste rij geplant, want er was een gastenstoel teveel en ze houden daar niet van lege stoelen op de eerste rij. Zodoende kwam ik te zitten naast de meer dan charmante Petra Stienen, die éénmaal in de maand daar het item “Schuim en As” voor haar rekening neemt. Vertelde ze mij. Ik vond het allang best. Het programma begon met een interview met Els Borst, onbetwist de Grande Dame van de Nederlandse politiek, die door haar karakteristieke manier van doen weer meteen aller harten stal. Hoe doet die vrouw dat toch? Ik denk dat het de mix is van bescheidenheid aan de ene kant en vastberadenheid en vakkennis aan de andere kant waarmee ze vriend en vijand voor zich inneemt. Daarbij legt ze een persoonlijke grandeur aan de dag waar je alleen maar met open mond naar kunt kijken. Na afloop maakte ik nog even een babbeltje met haar over een kwestie die ze had aangeroerd maar die niet helemaal uit de verf was gekomen. Ook toen weer de vriendelijkheid en de aandacht zelve. Geweldig.
Maar wat bij mij echt bleef haken was het betoog van onze enthousiaste Zuiderbuur David van Reybrouck, schrijver, filosoof en politiek activist, die een boek schreef met de titel “Tegen Verkiezingen”. David betoogt dat onze democratie door het systeem van “evenredige vertegenwoordiging” zoveel aan sleet heeft geleden dat het hoog tijd wordt voor een “back to basics” beweging. In de stadstaat Athene, waar de wieg stond van “De Democratie” werd het bestuur vrijwel geheel samengesteld door loting. Alleen voor defensie en financiële zaken werden vakkrachten aangesteld. Generaals krijg je niet door loting en schatbewaarders ook niet. Maar de rest wel. De discussie bij Buitenhof verliep - natuurlijk - wat lacherig, en David deed daar gelukkig zelf dapper aan mee, maar tussen de bedrijven door gaf hij een doorwrocht college over de voor- en nadelen van verkiezingen en van loting. Het meest verleidelijke voordeel van bestuur door loting is dat op grond van de statistiek verwacht mag worden dat een vrijwel ideale doorsnee van de bevolking wordt geroepen tot het hoge ambt. Geen ellebogenwerk meer, geen partijpolitieke spelletjes die met kwaliteit niets te maken hebben, geen “bestuurdersfamilies” meer die generaties lang elkaar het stokje doorgeven, geen “beroepskamerleden” meer die twintig of dertig jaar lang de bankjes bevolken en die niemand kent, partijvorming pas na de loting, door moeizaam gezoek van geestverwanten, die misschien bij andere kwesties weer opponenten blijken te zijn. Geen voorspelbare stemmingsuitslagen vanwege de “partijdiscipline” die individuele kamerleden soms voor jaren monddood maakt. Ik kan zo nog even doorgaan. Ik begrijp wel een beetje waarom Reybrouck steeds opgewondener werd bij het uitleggen van zijn idee. Een nieuw licht gloort aan de horizon.
Ga ik de zonsopgang nog zien?
