CIVITATE

Soms moet ik mijn trouwe lezertjes van tevoren even waarschuwen als er een nogal taaie hoop tekst dreigt te gaan komen. Dat zou nu zomaar het geval kunnen zijn. Wat is er gaande?
Al vele maanden lang verdiep ik mij via mijn teerbeminde e-reader in de geschiedenis van de Middeleeuwen en de vroege Moderniteit van Europa. Dat is een "mer-à-boire", zoals de Fransen zeggen. Van de ene verbazing val je in de andere en je hebt het ene boek nog niet uit of je moet al weer gauw verder in een ander boek dat nog weer meer vertelt over wat je net hebt gelezen. Een prachtig avontuur, als je tenminste van geschiedenis houdt.
Nu had ik onlangs een dikke pil weggewerkt over de geschiedenis van het Ottomaanse Rijk, de Turken zeg maar, en daarna een geschiedenis van de Eerste Kruistocht, en toen een boek over de Balkanoorlogen van zeer lang geleden tot voor kort. Alles zo'n beetje in en rondom het oostelijke deel van de Middellandse Zee. In die boeken was ik op meerdere plaatsen tegen-gekomen dat er vanaf ongeveer het jaar 1000 een overheersing was geweest van Zuid-Italië en Sicilië door ridders uit Normandië.
Hûûû?
Ja, ridders uit Normandie waren in een groep naar Zuid-Italië op bedevaart gegaan (er is daar een grot van hun beschermheilige) en waren betrokken geraakt in een lokale opstand tegen de keizer van Byzantium. Dat beviel ze goed, ze waren gebleven en gingen voor eigen rekening steeds meer van het land en de steden daar veroveren. De Paus in Rome vond dat maar niks en zo kwam het dat er in 1053 een veldslag ontbrandde bij het stadje Civitate tussen de Normandiërs en een leger van de Paus. Dat door de ridders faliekant in de pan werd gehakt. De paus werd gevangen genomen en 10 maanden vastgezet. Toen hij weer naar Rome mocht was hij binnen een maand dood. Teveel stress, denken moderne historici.
Nu vind ik het altijd leuk om dan op Google Maps te gaan zoeken naar de plek van zo'n veldslag. In dienst ben ik Navigator Lichte Vliegtuigen geweest dus op een kaart gluren is mijn lust en mijn leven. Maar wat ik ook deed, Civitate in Zuid-Italië kon ik niet vinden. Nu zijn er letterlijk meerdere wegen die naar Rome leiden en op een gegeven moment had ik op de kaart een stadje ontdekt dat vrijwel op de plek lag waar (misschien?) vroeger Civitate kon hebben gelegen. Kenmerken in het landschap kwamen zo goed overeen met oude kaartjes dat het bijna niet anders kon. San Giovanni Rotondo heet het stadje dat er nu ligt.
Een nauwkeurige verkenning van braakliggende stukjes land tussen de bebouwing brachten me tot de vaste overtuiging dat ik goed zat: ik zag patronen van wegen, paden en fundamenten van gebouwen. Een vonkje van blijdschap sprong op. Maar het werd nog mooier.
Toen ik San Giovanni Rotondo googelde kwam Wikipedia met het verhaal dat het stadje "in 1055 was gesticht op de fundamenten van een veel oudere stad". De veldslag aldaar was in 1053.... Het vonkje werd een klein binnenbrandje, ik voelde me dichter bij het doel komen. Maar waarom dan die totale afwezigheid van iedere verwijzing, zowel in alle moderne teksten als ook in de kaarten? Er zou toch een monumentje of zo kunnen zijn of een aanduiding van de plaats van het slagveld? Niets van dat alles, maar dan ook helemaal niets.
Ook daarvoor was een verklaring.
Toevallig kwam ik bij het zoeken van San Giovanni Rotondo de naam van Padre Pio tegen. Een naam die ik vaag herkende en die blijkt toe te behoren aan een Italiaanse monnik die volgens de Katholieke Kerk wonderen heeft verricht, in 1999 zalig en in 2002 heilig is verklaard, en die van 1916 tot zijn dood in 1968 in San Giovanni Rotondo heeft gewoond en gewerkt.
En nu sluit alles ineen.
San Giovanni Rotondo is een bedevaartsoord van de Katholieke Kerk. Het gebalsemde lichaam van Padre Pio is daar nog altijd in een glazen kastje te zien en te aanbidden. Maar in 1053 is op diezelfde plek de paus door een stel Normandische rabauwen verslagen en gevangen genomen. Wat doe je dan? 
Dan zwijg je dat in alle talen dood.

Soms is geschiedenis zó leuk!

Knar

AUW

 

Mijn kleindochter van vier die in het buitenland woont heeft nogal een onafhankelijke geest. Dat waren we al eerder gewaar geworden door haar gescharrel met mannen van haar leeftijd die ze soms om de meest futiele redenen pardoes aan de stoeprand zet, bij het grof vuil. Inmiddels heeft een zekere Jean-Luc zich in haar gunsten gewurmd en die zit nu ook naast haar op de klassenfoto die onlangs is gemaakt. Mevrouw kijkt wat bazig naar de fotograaf en Jean-Luc is letterlijk één en al toegenegenheid. Hij zit er zelfs scheef van. Sommige dingen veranderen nooit.
Haar meest recente wapenfeit ligt echter op het terrein van het proefondervindelijk ervaren der dingen.
Zoals ieder bezorgd ouderpaar waarschuwen haar ouders haar regelmatig dat ze niet de deurpost moet vastpakken omdat ze dan haar vingers wel eens tussen de deur kan krijgen. Door al die waarschuwingen was dat echter nog nooit gebeurd. Een onverdraaglijke situatie voor een vrije en onderzoekende geest. Dus hoorden haar ouders afgelopen zondag vroeg in de ochtend ineens luid kindergehuil. Wat was het geval?
Mevrouw had besloten dat ze nu toch wel eens wilde weten of het werkelijk zoveel pijn deed als je je vingers tussen de deur krijgt. Volgens haar verslag achteraf had ze haar vingertje op de juiste plek geplaatst en met de andere hand de deur een zetje gegeven. Waarna ze precies wist hoeveel pijn het doet als je je vingers tussen de deur krijgt.
Het lijkt op het eerste gezicht een grappig verhaaltje. Maar bedenk eens wat daar allemaal aan vooraf gaat in de kersenpit van zo'n hummel. Ze was de week voorafgaand aan het incident flink ziek geweest - buikgriep zei de dokter - met hoge koorts en zelfs water bleef er niet in. Dus dagenlang in bed. Met de bijbehorende verveling die vooral bij het beteren ondragelijk kan worden. Dus ging ze maar eens haar to-do-list inspecteren, of daar nog iets op stond wat met enige voorrang moest worden uitgevoerd. Het checken van ouderlijke waarschuwingen hoorde daar blijkbaar bij, en de deurtest stond bovenaan. Was eenvoudig uit te voeren, je hoeft er de deur niet voor uit en een rustig moment was ook makkelijk te vinden. Zondagochtend vroeg bijvoorbeeld.
Maar er moet dan ook een rabiate vastberadenheid zijn om ongeacht de (mogelijk pijnlijke) uitkomst de proef koelbloedig uit te voeren op het eigen lichaam. Ze is dus niet het type dat andere kinderen de vingers tussen de deur laat steken en dan zelf de deur een zetje geeft. Ze heeft geen broertjes of zusjes, misschien dat de noodzaak tot inzet van de eigen fysiek hem daarin zit. In ieder geval zijn de onderzoeksdrang en de nieuwsgierigheid groter dan de neiging tot zelfbehoud. Misschien moet dat laatste nu een nieuwe tak worden aan de boom der opvoeding?
En dan is er dus ook nog het loepzuivere technisch inzicht bij die kleine om de proef precies goed en in één keer raak uit te voeren. Vingertje op de goede plek, deur een zetje met de andere hand en Bingo!
Haar beide ouders zijn gepromoveerde wetenschappers dus het vorsen naar de waarheid zit er waarschijnlijk genetisch al diep in geworteld, maar opmerkelijk blijft het.

Wat moet dat worden als ze helemaal beter is?

Knar

NEP

 

Voor de eerste keer in zeventig jaar is het in Duitsland niet gelukt om direct na de verkiezingen een kabinet in elkaar te zetten dat meteen verder kon regeren. De opkomende liberalen van de FDP hebben vrij onverwacht de stekker uit de onderhandelingen getrokken in de hoop daar politieke winst uit te halen. Niks bijzonders zult u zeggen. Bij hun westerburen, wij dus, zijn ze dat al lang gewend, daar gaat het heel vaak zo. Of het duurt heel lang. Zoals nu. En wat heb je dan nog? Maar dat terzijde.
Duitsland dus. Met enige verbeelding zou je er van kunnen zeggen dat ook daar de Tweede Wereldoorlog eindelijk afgelopen is en dat Duitsland eindelijk een "gewoon" Europees land aan het worden is waar de politiek ontkrampt, waar een "gewone" populistentroep de Bondsdag is binnengetrokken en waar de formatie van een kabinet "gewoon" een keer mislukt. Goed teken eigenlijk.
Des te opvallender zijn dan ook de reacties van de media. Onmiddelijk na het mislukken van de besprekingen ging het al over de "onstabiliteit" waar het grote land in terecht gekomen was. Over een "angstig" Duitsland. Over de "wankele positie" van bonds-kanselier Merkel, over "het gevaar" dat Europa liep nu een prominent leider op haar voetstuk stond te wankelen. En zo verder en zo voort. Zelfs Macron, de Franse president werd erbij gehaald, "die zou het nu misschien alleen moeten doen".
Grote kul. Duitsland krijgt - bijna als laatste - eindelijk te maken met de gewone weerbarstigheid van de gewone politiek in een gewoon modern land waar eindelijk oud zeer geen belangrijke rol meer speelt in het denken van de mensen. Waar moderne en mondige mensen hun zegje durven te doen en hun eindje durven vast te houden, ook als dat leidt tot het mislukken van een kabinetsformatie. Dat de president op een fruitkistje klimt om de bakkeleiende partijen streng en vermanend toe te spreken en aan te dringen op verdraagzaamheid en verantwoordelijkheid is dan ook eigenlijk van de gekke. Stel je voor dat onze eigen Alex zoiets zou doen als het even niet zo botert in Den Haag. Te gek voor woorden, je moet er niet aan denken.
Akkoord. Maar misschien is onze democratie wel volwassener dan die naast ons. Laten we ze helpen. Door heel hard naar ze te roepen (de wind staat net goed deze dagen) dat het juist goed is zo, dat wij dat al heel lang gewend zijn, dat ze volwassen aan het worden zijn en dat dat soms pijn doet. En dergelijke mooie woorden.
En…..laten we vooral in de gaten houden dat die herrie in de media wel eens een mooi voorbeeld zou kunnen zijn van waar we laatst nog door onze gloednieuwe minister van Binnenlandse Zaken, mevrouw Ollongren, voor zijn gewaarschuwd : Nepnieuws. Nieuws van de Russen. Want ja, die zouden er best wel eens goed garen bij kunnen spinnen als Duitsland er een beetje verzwakt bij zou komen te staan. 

Vroeger werden mensen uitgelachen als ze in hun argeloosheid dachten "dat iets waar was omdat het in de krant stond".

Vroeger was niet alles slechter..…

Knar

 

PIET

 

Eindelijk was het dan zover. Bij de Nationale Intocht van Sinterklaas, zaterdag in Dokkum, zou een heuse demonstratie worden gehouden door de tegenstanders van de figuur van Zwarte Piet. Hun argument is simpel : Zwarte Piet is racisme.
Het liep bijna uit de hand. Op de A7, de snelweg naar het Noorden ging een groep voorstanders van Zwarte Piet op de weg staan. Het verkeer richting Noord kwam tot stilstand, en daarmee ook de bussen waarin de tegenstanders uit de Randstad waren aangevoerd. Opstoppingen, kettingbotsingen, gedoe. De burgemeester van Dokkum deed het enige dat een burgemeester in zo'n geval kan doen: ze verbood alle demonstraties, pro of contra Zwarte Piet. Zodat de vijftienduizend toegestroomde Friezen ongestoord konden genieten van een echt-ouderwetse intocht van Sint Nicolaas in het beeldige Friese stadje.
Blijft de vraag: hoe zit dat nou eigenlijk met onze Zwarte Piet. Ik zeg bewust "onze" omdat ik langs die lijn klaarheid wil proberen te scheppen in de warboel.
De makkelijkste ingang lijkt me het argument van de tegenstanders: Zwarte Piet is racisme. In mijn optiek is racisme de levenshouding waarbij mensen van een ander ras als minderwaardig worden gezien en als zodanig worden behandeld. Is daarvan sprake bij het jaarlijks terugkerende Sinterklaasfeest? Wordt de figuur van Zwarte Piet als minderwaardig gezien en als zodanig behandeld?
In de eerste plaats wil ik dan nader beschouwen wat daar eigenlijk precies gebeurt als Sinterklaas kort voor zijn naamdag zijn entree maakt in Nederland, bij voorkeur in een havenplaats waar hij met een stoomboot kan arriveren. Uit Spanje. De mengelmoes van symboliek die zo'n gelegenheid ten toon spreidt zegt al veel over het wezen ervan. Wat daar kort gezegd gebeurt is een toneelstukje. En wel een door en door folkloristisch toneelstukje waarvan de attributen en rollen in de loop van eeuwen bijeen zijn gescharreld, vaak zijn veranderd en uiteindelijk een wat bizar maar bij velen geliefd mengelmoesje zijn geworden met maar één betekenis: pakjesavond komt eraan.
Sint Nicolaas komt er in voor want hij is vanouds - onder andere - de schutspatroon van de kinderen. Waarom zit hij op een wit paard? Dat weet geen hond. Maar het hoort er wel bij. Hij wordt vergezeld door één of meer zwart gemaakte mannen (soms ook vrouwen) in zeer kleurige kleding. Die gezellen heten al sinds mensenheugenis Piet. Waarom? Dat weet geen hond. Volgend jaar demonstraties van alle Pieten in Nerderland die het zat zijn om…. ?
De Pieten gedragen zich als knechten van Sinterklaas en hun voorkomen lijkt terug te verwijzen naar de tijd dat het in de betere kringen chique was om een zwarte lakei te hebben. Maar had de heilige Nicolaas ook zo'n zwarte lakei? Zeer waarschijnlijk niet want hij was bisschop in Myra rond 300 n. Chr. in het toen christelijke deel van Anatolie, nu Turkije. Wat doet Zwarte Piet daar dan? Hij is kennelijk later bijgevoegd toen iedereen begreep dat een zwarte knecht de Sint wel echt heel chique maakte. Speelt Piet in het toneelstukje een minderwaardige rol waardoor je van racisme zou kunnen spreken? Integendeel. Piet of de Pieten maken grollen en grappen, smijten met pepernoten en suikergoed en vormen het feestelijke middelpunt van de optocht. Zonder Pieten, zwart of anders, geen Sinterklaasfeest. Op de keeper beschouwd zouden we eerder compassie moeten hebben met Sinterklaas die maar zit te zwoegen op dat beest waarop hij helemaal niet thuishoort, dan met de Zwarte Pieten die de lolbroek uithangen en geliefd zijn bij vriend en vijand. Het is een jaarlijks opgevoerd folkloristisch toneelstukje met een onmiskenbare omkering van verhoudingen die ooit inderdaad feitelijk waren maar die nu al hun betekenis hebben verloren behalve dat het een fascinerend kijkspel is. Eigenlijk een soort sprookje. En bij een opvoering van het sprookje van Hans en Grietje komt de ANBO* toch ook niet in actie tegen de voorstelling van de heks als slechte oude vrouw?
feitelijk,is er bij de intocht van Sinterklaas geen sprake van racisme, want feitelijk wordt niemand minderwaardig geacht, van welke huidkleur dan ook, en in feite wordt niemand als minderwaardig behandeld. En feitelijk verwijst het niet eens naar een geschiedenis want de relatie Sinterklaas -Zwarte Piet heeft nooit feitelijk bestaan behalve die ene keer per jaar dat Nederland Sinterklaas viert.
Mensen die vinden dat het slavernijverleden van Nederland te weinig aandacht krijgt in de feitelijkheid van onze tijd hebben het gelijk aan hun kant. Dat verleden is naar de maatstaven van onze tijd afschuwelijk en laakbaar. Daarmee kan ook in onze tijd nog veel worden gedaan. Bijvoorbeeld aan de manier waarop wij aankijken tegen de rol van de roemruchte handelscompagnieën zoals de Verenigde Oost-Indische Compagnie en in dit verband vooral van de West Indische Compagnie. Daar is veel en nuttig werk te doen in de sfeer van bewustwording. Veel nuttiger dan demonstreren tegen Zwarte Piet. Want dat is maar een (geliefde) schertsfiguur.

Net als Sinterklaas.

Knar

* Algemene Nederlandse Bond van Ouderen

KIEZEN

Het kan verkeren, zei Brederoo.
Aan dat oerhollandse spreekwoord moest ik denken bij wat ik afgelopen week meemaakte.
Misschien is het u ontgaan maar er woedt een klein stormpje rondom het probleem van kindertjes die nooit op een feestje worden gevraagd door hun klasgenootjes. Een klein drama in een klein leven, zoals ik ook van nabij heb mogen meemaken. Een jonge moeder was heel blij dat mijn kleindochter haar zoontje had gevraagd voor haar verjaarsfeestje "want het was zijn eerste feestje ooit". Koude rillingen krijg ik er van maar het gebeurt.
Nu is er een pedagogische mevrouw-met-titel uit Groningen die in de media het plan oppert om bij feestjes de hele klas uit te nodigen. Geen scheve ogen meer, geen eenzame kindjes en iedereen blij.
Dat had je gedacht. Een andere pedagogische mevrouw, ook met een titel, is het daar helemaal niet mee eens. Zij vindt genegeerd worden heel nuttig "want anders leert het kind geen teleurstellingen te verwerken en ontneem je de jarige de kans keuzes te maken". Zelf zit ze kennelijk niet te wachten op de teleurstelling dat ze misschien niet gehoord zou worden. Maar dat terzijde.
Ik vind het een moeilijk maar toch wel belangrijk onderwerp. Ik ben opgegroeid in een tijd dat Nederland geruststellend verzuild was, dus vriendjes en vriendinnetjes , leuk of niet, waren welkom als ze maar in dezelfde zuil thuishoorden. In mijn geval was dat de gereformeerde kerk. Heerlijk simpele wereld.
Maar die tijd is voorbij. Kinderen mogen nu hun echte voorkeur achterna gaan en dan gaat het er hard aan toe. Zoals ik al eerder schreef heeft mijn kleindochter van vier al menig herenhart gebroken met haar grillige voorkeuren. Nu heeft ze weer een lover die zich toegang tot haar hart heeft verschaft slechts door op te merken dat hij haar lange haar zo mooi vindt. Voor haar een voldoende reden om hem (enige tijd?) tot haar domein toe te laten. Volgens mevrouw 2 is ze goed bezig want geeft talloze jongelingen de kans erg goed met teleurstellingen te leren omgaan.
Omdat ik eigenlijk geen antwoord weet in deze kwestie vroeg ik de moeder van voornoemde kleindochter (mijn dochter) hoe dat vroeger toeging toen zij zelf in die aanvallige leeftijd van vier was. Ik was daar wel bij maar ook weer niet want wij hadden toen nog de klassieke éénverdienersstruktuur in ons gezin dus dit soort kwesties was het domein van mama.
Mijn dochter verraste me met wat ze vertelde:"Mama dwong ons om te spelen met kindertjes die nooit werden uitgekozen of die net nieuw waren". En wat ze daarna zei deed me aan Brederoo denken:"Waardoor ik vooral een hekel kreeg aan de kinderen die dat stom vonden".

Ook een manier om tot keuzes te komen…..

 

Knar

 

 

 

 

ANNE

 

Anne Faber is dood. Haar lichaam is gisteren op aanwijzing van haar vermoedelijke moordenaar gevonden in de bosjes bij Zeewolde.
Langzaam ontvouwt zich het hele drama dat uiteindelijk heeft geleid tot de dood van een lieve meid uit Utrecht die zin had om even een eindje te gaan fietsen. Ik ken de regio goed want ik woonde ook in Utrecht en ging daar ook wel eens fietsen. Mooie route had ze gekozen, jammer dat ze moest schuilen onder een viaduct in de buurt van de Psychiatrische Inrichting in Den Dolder (de naam van het dorp is afgeleid van die aloude inrichting) en dat daar een psychisch zwaar gestoorde man "zich aan net voorbereiden was op terugkeer in de samenleving". Over de man zeg ik verder niets, hij is nog niet veroordeeld, maar des te meer is er te zeggen over het systeem dat deze verdachte en dit slachtoffer bijeen heeft gebracht. Niet voor het eerst. Iedereen herinnert zich nog de beestachtige moord op Els Borst, het boegbeeld van D66, ook door een gevaarlijke, psychisch zwaar gestoorde man, ook zo eng dicht bij die inrichting.
Een moeder van drie dochters is inmiddels een landelijke petitie gestart om in het onderzoek naar de moord de onderste steen boven te krijgen, ook en vooral in het onderzoek naar de gang van zaken in de psychiatrische behandeling van de verdachte.
In onze tijd is de omgang met- en behandeling van psychisch zieke mensen gestoeld op inzichten over de mens die voortkomen uit de Verlichting. Centraal in dat denken staan de Rechten van de Mens. In de Verlichting is de mens individu geworden, heeft zich ontworstelt aan het collectief en wordt in die nieuwe individualiteit gesteund en beschermd door rechten. Onze Grondwet garandeert veel van die rechten en is daarmee een Verlichte Tekst. Ook of misschien juist in de psychiatrie speelt de kwestie van de rechten van het individu een prominente rol: hoever ga je in het toestaan van rechten aan iemand die heeft bewezen intrinsiek gevaarlijk - soms levensgevaarlijk - te zijn voor zijn omgeving? Want helaas zijn er vormen van psychische pathologie die vooral daarop neerkomen. Als in het geval Anne Faber de waarheid zal blijken te zijn die we nu allemaal vrezen zal die vraag schreeuwend en in helle neonletters voor lange tijd op de horizon van ons maatschappelijk bewustzijn moeten branden: Waar zijn we te ver gegaan?
Is het met de kennis van nu moreel verantwoord dat een verdachte geen TBS krijgt als hij weigert een psychisch onderzoek te ondergaan? Is het met de kennis van nu moreel verantwoord om na zo'n weigering dan maar te volstaan met een (doorgaans zinloze) gevangenisstraf die op 2/3 van de tijd wordt vervangen door een "voorbereiding op terugkeer in de samenleving" waarbij de samenleving in de directe omgeving als experimenteergebied wordt gebruikt? Zodat een aardige jonge vrouw die schuilt voor de regen het slachtoffer kan worden van het experiment?
In andere tijden werden deze gevaarlijke mensen beschouwd als van de duivel bezeten en werden ze gedood. Andere tijden. Meer gehecht aan de veiligheid van het collectief dan aan de rechten van het individu. De duivel is weg. En de doodstraf ook. Gelukkig. Maar er zou in deze gevallen een hernieuwde aandacht moeten komen voor de rechten van het collectief boven die van het individu.

Dan zouden we al een heel eind verder zijn. 

Knar

SPAANS

Met belangstelling maar ook met bezorgdheid heb ik in de afgelopen weken de ontwikkelingen in Catalonië gevolgd. Daar zijn twee bijzondere redenen voor. De eerste is dat mijn schoonzoon van Spaanse komaf is en zijn hele familie in Spanje woont. Niet in Catalonië maar toch. En de tweede reden is dat ik me al jaren bezig houd met de geschiedenis van de Opstand van de Noordelijke Nederlanden tegen het Spanje van Philips II en zijn wrede legeraanvoerder de hertog van Alva. Als je daar lang mee bezig bent krijg je het een en ander mee van de mentaliteiten van de strijdende partijen en de grondslagen van hun optreden. Dan krijg je langzaam in de gaten dat in die strijd het wel zo ongeveer de twee uitersten waren die elkaar naar het leven stonden. Aan de ene kant het machtige en immer trotse Spanje met zijn godsdienstwaanzinnige "Kluizenaar van het Escorial" op de troon en zijn Middeleeuwse geweld- en wreedheidscultuur waarin van medezeggenschap door wie dan ook geen sprake was, en aan de andere kant het kleine Holland met vanouds een heel platte bestuurscultuur, een pioniersmentaliteit (de Hollanden waren nog maar net droog), dat zich eeuwen lang achter zijn privileges had kunnen verschuilen en eraan gewend was dat het niemands knecht was. Met zijn denkers, geleerden en zeevarende kooplui de aantrekker van de nieuwe Moderniteit. Dat moest botsen. En het heeft gebotst. Met winst voor de kleine republiek en eindeloos verlies voor het grote maar door en door vermolmde Spaanse wereldrijk. Dat nog tot in de twintigste eeuw bleef tobben met zijn onderdrukkings- en wreedheidscultuur en nog maar heel recent zoiets als een modern Europees land leek te worden.
Maar ook dat lijkt toch weer tegen te vallen. Al eeuwen rommelt het in Catalonië, de belangrijkste economische kurk waarop het huidige Spanje drijft (20% van het nationale inkomen komt uit Catalonië). De onafhankelijkheidsbeweging daar is al heel lang heel sterk en laat al heel lang heel veel van zich horen. Een uiteindelijk referendum over die onafhankelijkheid zat er dus al heel lang in. En wat doet Madrid? Madrid doet wat het altijd gedaan heeft: het zet een hoge borst op, grijpt naar de wapens (verbaal en fysiek), jaagt de nationale politie er op af die het referendum moet verhinderen en zich ter plaatste fors te goed doet aan buitensporig geweld en als klap op de vuurpijl spreekt ook de koning de Catalanen streng toe. The Middle Ages revised. Sinds 1492 niks bijgeleerd. Als we niet oppassen steekt er binnenkort in Sevilla of Cadiz nog een Armada van wal om Barcelona te gaan belegeren. De cruiseschepen voor de nationale politie liggen er al.
Ik wil hier geen lans breken voor of tegen de onafhankelijkheid van Catalonië. Daarvoor ken ik de details niet goed genoeg. Eerlijk gezegd lijkt het me nogal een riskante onderneming om midden in Global Village ergens een fort te bouwen en de brug op te trekken. Maar dat is beeldspraak. Madrid reageert alsof het Middeleeuwse werkelijkheid is.

In Europa, in 2017.

Knar

WEG

Mevrouw Deutekom is weg.
Ze woonde er al toen ik lang geleden hier kwam wonen. Een paar huizen verderop, en toen ik haar voor het eerst tegenkwam zei ze dat ik maar eens een kop koffie moest komen drinken. Ze was toen al oud vond ik, en ze klaagde er over dat ze zo slecht zag. Misschien een beetje zoals ik nu? Ze praatte prettig Amsterdams, en toen ik haar een paar jaar later op 4 mei in de Nieuwe Kerk zag zitten bij de Dodenherdenking rees het vermoeden dat ze wel eens één van die roemruchte Amsterdamse vrouwen zou kunnen zijn die òf weduwe zijn van een omgekomen verzetsstrijder of misschien wel zelf als koerierster in het verzet hebben gezeten. Of Joden hebben verborgen. Ze had er wel de leeftijd voor. Het fijne ben ik hooit aan de weet gekomen want ze ging meer en meer een teruggetrokken leven leiden, waarschijnlijk vanwege haar handicap. Ik begin dat steeds beter te begrijpen.
Ze had een prachtige tuin en prachtige kinderen, die met een bewonderenswaardige hondentrouw voor haar en voor haar tuin zorgden. Altijd stond er de fiets van haar dochter, een lieve vrouw die vlakbij woont, of de auto van haar zoon, een potige senior die ook goed voor moeder zorgde. Een voorbeeldige participatiesamenleving op postzegel-formaat.
Soms sprak ik de dochter en dan informeerde ik hoe het met moeder ging. "Ze gaat wel achteruit" kreeg ik dan steevast te horen, maar dat hoorde ik al heel lang. Mevrouw Deutekom was dus een taaie, die in een heel lang glijtraject langzaam minder werd. Totdat ze vorige week overleed. Er was geen kaartje voor de buren maar de buren zorgden wel dat ze het wisten. Ik weet zoiets dan altijd als laatste maar daar ben ik aan gewend. Ik hoor het in ieder geval.
Na haar dood bleef het stil. Totdat enkele dagen later - ik stond net heel onhandig te klooien bij de vuilcontainer om de laatste overbodige resten van mijn schuurinhoud te ruimen - er een zwarte lijkwagen de straat in draaide. Als een haas maakte ik dat ik uit beeld kwam. Dat was te compromitterend, ik in overall met een hoop rommel aan mijn voeten en vlak daarnaast de lijkwagen die het stoffelijk overschot van mevrouw Deutekom kwam halen. Misschien zat er symboliek in, daar zal ik nog eens over nadenken.
Mevrouw Deutekom is waarschijnlijk eind vorige week begraven.
Gisteren en eergisteren was er veel kabaal in haar huis. Diezelfde trouwe kinderen maakten de woning leeg. Uiteindelijk lag er een ontluisterende hoop rotzooi op de stoeprand. Een leven lag op straat.
Vanochtend kwam de gemeente en nam alles mee.
Mevrouw Deutekom is weg.

Binnenkort moet ik toch eens met mijn kinderen praten. 

Knar

SPELEN

Eén van de markante aspecten van het ouder worden is dat de berg van je ervaringen zo hoog wordt. En zo veelzijdig. Zeker als meneer A. nog niet bij je op bezoek is geweest - en sommige mensen weet hij gewoon niet te wonen - en je de zaak nog een beetje kunt overzien kan dat een gevoel van een grote rijkdom geven. Maar ook regelmatig een gevoel van wrevel dat het beste kan worden uitgedrukt met het optrekken van één wenkbrauw.
Zo is daar bijvoorbeeld het zachte lijntje waarlangs wij computergebruikers van het eerste uur de slavenverblijven van de heer Gates en wijlen de heer Jobs werden binnengevoerd in de afgelopen jaren.
Persoonlijk heb ik mij in de jaren negentig bij de aankoop van mijn eerste privé-computer enthousiast laten maken voor Apple door een slimme buurman die ik wel mocht. In een eerder leven, kort daarvoor had ik mijn secretaresses zien worstelen met het hopeloze gedoe van de DOS-programma's waarmee de heer Gates bezig was de wereld te monopoliseren. De eerste ervaring met mijn - toen heel kleine - Apple was dan ook een grote opluchting. Intuïtieve programmering was het parool en het werkte als een speer. Ik kon doen wat ik wilde, de computer was als een groot en slim ingericht gereedschapsbord waarmee ik heel veel constructies kon monteren en ook weer demonteren of aanpassen. Figuurlijk gesproken dan. Een volgende - grotere - broer van hetzelfde merk was al snel noodzakelijk. Waardoor mijn studieuze dochter haar hele afstudeerwerk op papa's eersteling kon gaan doen. Ik heb hem nog en hij doet het ook nog.
We zijn ruim twintig jaar verder. Eigenlijk wil ik nog steeds wat ik toen ook wilde met de computer: vorm geven aan mijn creativiteit op allerlei gebied.
Ontwerpen, grafisch spelen, schrijven, vormgeven, en ga zo maar door. Geen high-brow gedoe, maar gewoon lekker spelen op enig niveau. Per slot ben ik nog een ouderwetse ingenieur. Maar nu, twintig jaar later, heb ik een massa nutteloze toeters en bellen in de machine, maar geen fractie meer van de mogelijkheden die ik op mijn eerste Apple'tje had. En als ik ze wil terughebben moet ik in hoeken en gaten gaan zoeken bij obscure programmamakers of bij Apple zelf en "apps" gaan kopen (vroeger heetten die dingen gewoon applicaties en zaten in de machine) waarna ik dan toch weer net niet hetzelfde heb wat ik toen had. Want inmiddels trekt er bij de makers een nieuwe generatie aan de touwtjes, die nooit is verteld dat er iemand was die "Das Kapital" schreef, en dus denkt dat ze de wereld opnieuw uitvinden als ze alleen maar alles doen voor de winst. Neo- dit en Neo- dat. We worden hun slaven. Jammer.

Het speelde zo lekker toen. 

 

Knar

 

 

 

TELEPHONICUS

Door omstandigheden neem ik tegenwoordig iets minder intensief deel aan het openbare leven. Dat is een verandering maar geen probleem. Ik besteed nu een groot deel van mijn tijd aan het inlopen van een forse achterstand in kennis van de geschiedenis van het Europa van de vroege moderniteit. Die achterstand zat me al jaren dwars maar die wordt nu aardig minder.
Als ik me dan toch nog weer eens buiten de woning waag en rondkijk in de grote wijde wereld ontdek ik dat er in de tussentijd een nieuwe mensensoort tot ontwikkeling is gekomen. Na het uitsterven van de Homo Sapiens Neanderthalis, ongeveer veertigduizend jaar geleden, leek de evolutie van de alleen overblijvende mensensoort Homo Sapiens Sapiens stil te staan, er waren hoegenaamd geen veranderingen meer aan de soort te bespeuren laat staan dat die opmerkelijk zouden zijn. Maar nu geloof ik echt dat er een mutant met serieuze overlevingskansen is opgedoken: de Homo Telephonicus.
Het meest in het oog lopende kenmerk van deze ondersoort is dat hij* loopt, staat of zit, niet met het hoofd recht op de romp en de blik naar voren gericht zoals bij de Homo Sapiens Sapiens het geval is, maar onder alle omstandigheden met het hoofd naar voren gebogen, en de blik naar beneden gericht onder een hoek van tussen de dertig en zestig graden, afhankelijk van zijn lichaamslengte. Dit doet hij om te kunnen kijken naar een langwerpig zwart tegeltje dat de Homo Telephonicus in wakende toestand onophoudelijk in zijn handen geklemd houdt.

Dat is het tweede kenmerk dat het meest opvalt aan de nieuwe ondersoort. Het zwarte regeltje lijkt hem bij geboorte te worden uitgereikt en hij klemt het vanaf de kleuterleeftijd in zijn handen om het daarna in wakende toestand nooit meer los te laten. Bij het ontwaken is dat ook het eerste dat hij doet: het vastklemmen van het tegeltje.

Het tegeltje heeft aan de bovenzijde een venstertje waarop een onafgebroken stroom van informatie (tekst en plaatjes) voorbijkomt die de Homo Telephonicus in een permanente staat van geboeidheid houden. Er zijn al ernstige ongelukken gebeurd met exemplaren van de ondersoort doordat ze zich geen rekenschap geven van de wereld om hen heen, maar volkomen gebiologeerd naar het tegeltje staren.
Soms drukt de Homo Telephonicus het tegeltje tegen het oor en spreekt er dan tegen. Het tegeltje lijkt dan te worden gebruikt als een telefoon, waaraan de nieuwe ondersoort zijn naam te danken heeft.
Daarmee is misschien wel het belangrijkste kenmerk van de nieuwe ondersoort benoemd: de Homo Telephonicus lijkt voor zijn bestaan volstrekt afhankelijk te zijn van zijn tegeltje en van wat daarop te zien is.
De strijd die in dit deel van de wereld de afgelopen eeuwen is gevoerd tegen de hegemonie van Koning, Kerk en Kapitaal lijkt met de komst van de Homo Telephonicus vergeefs te zijn geweest. De individualiteit, onafhankelijkheid en autonomie die de idealen waren van de Verlichtingsfilosofen van de achttiende eeuw gaan aan deze nieuwe ondersoort voorbij. De Homo Telephonicus onderwerpt zich graag aan de onmetelijk rijke keizers van deze tijd zoals een Gates, een Zuckerberg en een Jobs, die zich buiten zijn zichtcirkel bevinden, hem inprenten wat hij heeft te denken en te geloven en die hem daarvoor een eeuwigdurende schatting opleggen die hij onaangedaan betaalt.

L' histoire se répète.

Knar

 * overal waar "hij" staat wordt "hij" of "zij" bedoeld.

VAKANTIE

 

Zo, mijn eerste zomervakantie zit er op. Ik zeg eerste want als vrije pensionado weet je maar nooit hoe de bal rolt en of je in dit zomerseizoen niet zomaar nog een keer in een oord belandt waar het verblijf zo prettig is dat het als vakantie kan worden aangemerkt.
Omdat het Grote Reizen er vanwege mijn lichamelijke makke een beetje af is had ik gekozen voor twee weken in een huis in het oosten van het Vaderland, alwaar ik in een mooi stuk bos in alle rust mij zou kunnen verdiepen in Konstantin Paustowski (Verhaal ven een Leven) en Jane Austen (Emma). Beide zijn dikke pillen die toch, opgeborgen in een e-reader, niet meer ruimte innemen dan een A5-notitieblokje. Jaja, we gaan met onze digitale tijd mee.
Voor het overige had ik daar alleen mijn GSM dus een beetje kluizenaarsbestaan was het wel. Ik heb daar geen moeite mee, integendeel, soms denk ik dat ik in aanleg een beetje antropofoob ben. Maar daarover misschien later meer.
Halverwege mijn retraite kwam mijn zoon een nachtje logeren met zijn dochters. Zijn zoon (10) kwam niet mee want die had een te volle agenda. De meiden zijn zeven en negen en zagen onmiddellijk na aankomst in bos en huis talloze bronnen van langdurig vermaak. In een grote dennenboom voor het huis hing een lang klimtouw waar de oudste als een ratje in naar boven klom (ze is klein en sterk) en dat de jongste - bungelend op de onderste knoop - gebruikte als schommel (ze is groot en elegant). Achter het huis had de vriendelijke verhuurder speciaal voor de kinderen een echte schommel en een touwladder opgehangen maar die bleven onaangeroerd want te ver verwijderd van het sociale gebeuren aan de voorkant van het huis: papa en opa werkten op de veranda een "landingsbiertje" naar binnen en genoten relaxt van alles waarvan te genieten valt op zo'n mooie zomeravond. Daar moet je bij zijn. 
Na een korte conferentie, de één gezeten op de knoop en de ander geleund tegen de boom, werd besloten dat er stokjes uit het bos zouden worden gezocht die van een scherpe punt moesten worden voorzien waarna ze mogelijk als pijlen bij de jacht zouden kunnen worden gebruikt. "Opa, heb je een scherp mes?" Ai, daar werd even al opa's opvoederstalent aangesproken. Een scherp mes is nodig voor het spel maar gevaarlijk voor al het andere. Het compromis werd gevonden in een voor kleine meisjes goed hanteerbaar en redelijk scherp aardappelschilmesje en door opa uitgevaardigde voorschriften over hoe en waar en wel en niet. In no time lag er op tafel een stapel puntige stokjes en in het gazon een tapijt van wit blinkende houtsnippers. Zou de huisbaas dat leuk vinden? Morgen maar even opruimen. 
Inmiddels had opa een stapel pannenkoeken gefabriceerd die door de hongerige dames in hoog tempo werd weggewerkt (tot tevredenheid van opa bleef er één liggen) en na een met gejuich ontvangen Mousse au Chocolat begon de avondceremonie die eindigde in twee glunderende koppies die uit hun slaapzakken te voorschijn staken en duidelijk maakten dat ze dit intermezzo in het boshuis van opa wel konden waarderen. Tien minuten later was het stil.

Waarna voor de heren nog enige biertjes op de veranda.

Knar

MAMSELLE

Mijn jongste kleindochter - nu vier- leeft met haar ouders in Frankrijk. In dat deel van het land waar nu de mussen dood van het dak vallen van de hitte. Haar ouders moeten een beetje lachen om onze alarmfasen en spoorwegproblemen. "Mietjes" roepen ze ons toe. Verder gaan ze hun goddelijke gang want ze wonen er al een tijd, willen niet meer weg en doen hun dingen zoveel mogelijk 's ochtends vroeg en later op de dag als het wat koeler is. Mijn kleindochter is letterlijk een geboren Française, netjes ter wereld gekomen in een kraamkliniek zoals alle Franse kindertjes, omgeven door hoogwaardige medische zorg, zoals alle Franse kindertjes. En niet alleen de kindertjes. Het zal Macron nog heel wat moeite kosten om dat peperdure systeem wat af te romen. De Fransen zijn met hart en ziel  verknocht aan hun rechten die ze in een roerige geschiedenis hun diverse overheden hebben ontfutseld. De prima -voor hen goedkope- gezondheidszorg is daar één van. Maar we dwalen af.
Mijn kleindochter bekleedde al voor ze geboren was een uitzonderlijke positie want in de Spaanse familie van papa is ze het eerste meisje in twee generaties. Papa heeft alleen broers en die hebben uitsluitend zoontjes. Hij niet, hij heeft een dochter. Die inmiddels de Spaanse neven om haar vingertje windt waar ze bij staan. Want ze is vloeiend drietalig. Ze praat Spaans met papa, met abuella (haar Spaanse oma), met ooms, tantes en neven van de Spaanse familie, ze spreekt vloeiend Nederlands met mama, met mij en met de rest van haar Nederlandse familie en ze spreekt vloeiend (en prachtig) Frans met de juf, de vriendjes en vriendinnetjes en met iedereen die maar met haar wil praten daar in Frankrijk.
En die zijn er zeker. Ze is nu bijna één jaar op het schooltje maar heeft in die tijd al twee "amoureux" gehad die ze overigens beiden ook al weer aan de kant heeft gezet. De eerste omdat hij er niet net als zij van overtuigd was dat je aan twee handen tien vingers hebt, en de tweede - zeer recent - omdat ze besloten had om niet verder door het leven te gaan met een man die een bril draagt. In zaken van het geloof en het uiterlijk is ze streng en kieskeurig. Beide besluiten werden aan papa en mama medegedeeld 's 'avonds bij het diner, als een soort debriefing na zware gevechten in vijandelijk gebied.
Maar ze kan ook heel lief zijn. Op zondagmorgen hebben wij altijd even contact via Skype. Dat is leuk, dan zie je elkaar toch even ondanks de afstand. Bij een van die gelegenheden nam ze mij even apart en zei dat ze graag met mij een boekje wilde lezen maar dat ik niet bij hun was. Waarna ze me een tijdje spijtig aankeek. Dat liet opa zich natuurlijk geen twee keer zeggen en na enig overleg met mama zat opa de volgende zondag voor de webcam met een voorleesboek dat zij daar ook hebben en in no time werden er digitaal over het continent door opa twee verhaaltjes van Dikkie Dik afgeleverd terwijl mama daar de bladzijden omsloeg. Dat was in de roos, en alleen na twee verhaaltjes was ze bereid de claim van meer te laten vallen als we maar wel de volgende keer…. En zo ging het een paar maanden. Nu niet meer. Ze groeit.

Ze wordt al een echte "mamselle".

Knar

NIEUWS

 
Waarom gaat de tijd zo snel als je ouder wordt? Die vraag stelde ik mijzelf al geruime tijd en ik probeerde er ook een antwoord op te vinden. En gisteren kwam ik daarover een nieuw verhaal tegen, ik weet niet eens meer waar. Het verhaal zei dat de hoeveelheid nieuwe tijd per dag steeds kleiner wordt ten opzichte van de vele tijd die je al achter de rug hebt als je ouder wordt. De nieuwe dag word een steeds kleiner deel van de tijd die je al gehad hebt en daarom lijkt de tijd steeds sneller te gaan.
Dat van dat nieuwe en dat oude is natuurlijk rekenkundig wel waar, maar ik denk niet dat we als ouder wordende senioren de hele dag zitten te rekenen om uit te vinden dat de nieuwe dag ….enz. Ik vind het een wat vergezochte verklaring.
Dan vind ik mijn eigen antwoord eigenlijk logischer. Ik denk dat het schijnbaar sneller verstrijken van de tijd bij het ouder worden iets te maken heeft met het feit dat je steeds minder echt nieuwe dingen beleeft in de tijd. Bij het ouder worden is steeds meer van wat je beleeft er al een keer geweest. Zelfs de meest bijzondere dingen - op de dood na - zijn er vaak toch al een keer geweest en zijn dus geen nieuws meer. En voor het beleven van de tijdsduur van dingen is kennelijk de nieuwswaarde van wat in die tijd gebeurt van belang. En ja, die nieuwswaarde is bij het ouder worden steeds geringer. Zou dat de reden zijn waarom welgedane ouderen nog van die enorme reizen maken? Om nog iets heel nieuws te beleven waardoor ze weer een beetje tijd winnen? Het zou kunnen. Zelf ben ik niet meer in de gelegenheid om grote reizen te maken - heb er ook nooit zoveel zin in gehad - maar omdat ik tegenwoordig erg veel tijd heb lees ik enorm veel. Dat gaat gelukkig nog goed. De halve Russische Bibliotheek van van Oorschot zit al in mijn e-reader en ik verslind ze allemaal. En ik moet zeggen, de tijd die ik er nu mee heb doorgebracht voelt tamelijk volumineus aan. Daar duikt een zekere vertraging op die volgens mij alles te maken heeft met het feit dat zo intensief boeken lezen voor mij sinds misschien wel veertig jaar heel nieuw is. Voor het eerst in lange tijd heeft het jaar weer tamelijk veel "body", want ik heb veel en lang nieuwe dingen gedaan. Het hele gedoe rondom mijn slechtziendheid - second opinion met nieuwe uitkomsten, met een wit stokje lopen in drukke winkelgebieden en in het OV, klooien met brillen en voorhangers van de juiste kleur, lid zijn van de blindjesclub en daar mijn stem laten horen - helpt ook mee om me de tijd beter te realiseren en er een zekere duur van te ervaren. Ik kan het iedere senior aanraden. Nee, niet om slechtziend te worden.

Maar om nog eens iets echt nieuws te gaan doen. 

Knar

NAJA

 

De Duitse TV-zender ZDF brengt iedere dag vlak voor zes uur een heerlijk roddelprogramma waarin het reilen en zeilen van "the rich and the famous" van deze wereld uitvoerig wordt belicht en van commentaar wordt voorzien. Een soort boulevardprogramma zeg maar. Een leuk onderdeel daarvan is het bekijken van wat de (vrouwelijke) sterren op de rode loper zoal dragen en daar commentaar op geven. Een geslaagde creatie krijgt een Aha, een flop krijgt een Naja.
Aan dat programma moest ik denken toen ik gisteravond de Nederlandse inzending naar het Eurovisie Songfestival in Kiev aan het werk zag.
Laat ik beginnen met het goede nieuws: de meiden zingen goed. De muziek is ruimschoots aan de veilige kant, geen boeiende vondsten ofzo maar strak en glad en ook zo gezongen. Wel een hoog Las Vegas gehalte, zou ik zeggen.
Maar dan moet ik toch verder gaan in wat somberder bewoordingen. De wereld was uitvoerig kond gedaan dat het liedje werd opgedragen aan de ernstig zieke moeder van de drie. Tearjerking natuurlijk. Snik snik. Naar mijn smaak past daar dan niet dat Las Vegas gedoe bij. Te scherp, brutaal zelfs in de presentatie, hard en fel. Dan had Portugal beter bekeken hoe je dat doet. Die wonnen dan ook terecht.
Maar even terug naar onze drie dikkerdjes. Want eerlijk is eerlijk: dikkerdjes zijn het toch. Leuke dikkerdjes, zeker, maar toch. En daar ging het mis naar mijn smaak. Eén van de meiden droeg gelukkig een donker overall-achtig pak met hoge hakken. Dat was een echte Aha bij haar figuur. Hadden ze dat alledrie maar gedaan. De andere twee zusjes droegen jurkjes die voor meisjes met een ander figuur ontworpen zijn. Immense decolletés en te korte rokjes die bij hen het tegenovergestelde deden van waar ze voor bedoeld zijn. Te weinig raffinement, teveel trailerpark. En dat helpt niet op zo'n festival.
België gaf op dat punt een gratis lesje weg. Afgezien van een intrigerende muzikale prestatie die terecht een hoge waardering kreeg was de presentatie daar een volle Aha. Ook de Belgische zangeres was een ferme dame, geen Twiggy, maar gehuld in een prachtige zwarte avondjurk die volmaakt paste bij de draagster en het lied, en die naar mijn vaste overtuiging fors voor punten heeft gezorgd. Zo doe je dat.
Ik sluit graag af met het devies van de sympathieke Portugese winnaar dat hij het festival bij het uitzwaaien meegaf: muziek is geen vuurwerk, muziek is gevoel. Dat gevoel had bij de Nederlandse inzending iets beter verpakt moeten worden.

Naja.

Knar

NATIONAAL

 

Er is iets gaande in Nederland. Iets dat me verheugt, iets dat een lang gekoesterde wens lijkt te gaan vervullen: Nederland wordt op een hartverwarmende manier een beetje nationalistisch. Oei, wat zeg ik nu? Nationalistisch? Maar dat is toch heel fout? Dat is toch heel primitief? Dat is toch heel erg Wilders?
Helaas, lieve vrienden. Het woord is besmet en beklad geraakt door een wat hysterische eurofilie, door wat onbezonnen individualisme en door een wat laag opgeleid populisme. Laat ik uitleggen wat ik bedoel, dan wordt het misschien wat duidelijker.
In de late middag van 4 mei zapte ik even langs de nationale TV-zenders tot ik terecht kwam in een gezelschap van jonge mannen die zich vrolijk maar ook wat serieus bezighielden met de nationale driekleur: hoe moet je nu eigenlijk halfstok vlaggen?
Waaaat? Halfstok vlaggen op 4 mei 2017? Ik zat meteen op de punt van mijn stoel. Maar ja hoor, ze meenden het en ze lieten doodserieus zien hoe je dat doet. Vlag pas na zes uur hijsen en voor zonsondergang weer strijken. Vlag mag nooit de grond raken. Vlag eerst in top hijsen en dan laten zakken tot halfstok. Ik wist niet wat ik zag. Toen ik in de hoofdstad kwam wonen, eind 2000 werd er in mijn buurt nog wel gevlagd op 4 en 5 mei. Er woonden toen nog veel overlevenden van de nazi-terreur en andere ouderen. Maar nu zie ik geen vlag meer. Zelf ben ik ook niet zo'n vlagger. Ik ben nog van het (ouderwetse?) individualisme. En daar ontbrak het bij deze vrolijke jonge kerels ook niet aan, zo te zien. Maar toch weer vlaggen.
Kijk ook naar de overweldigende appreciatie van het interview met de koning aan de vooravond van zijn verjaardag. Alex kan niet meer kapot. En zijn vrouw wordt maar mooier en mooier….
Kijk ook naar de foto op de sociale media, van die pizzabezorger die op 4 mei om acht uur zijn bezorgfiets aan de kant zet en rustig twee minuten stil gaat staan op het Zuiderdiep in Groningen. Pizza afgekoeld? Geen punt. Heel Nederland sluit hem in het hart.
Op deze plaats heb ik regelmatig mijn gal gespuwd over de uitverkoop van Nederland aan de niet gekozen bureaucraten in Brussel. Over het uitleveren van teveel van wat onze eigenheid uitmaakt. Over een al te geëxalteerd Europeanisme waar niemand (behalve de "markt") beter van wordt. Hoe hardnekkig bepaalde eurofiele politici ook het tegendeel beweren.
Door wat er nu gebeurt wordt ingevuld wat ik toen bedoelde: het land pakt zijn eigenheid terug, het demonstreert op een moderne en vrolijke manier dat het zichzelf bijzonder en waardevol acht, en gaat weer aandacht besteden aan de symbolen die daar vanouds bij hoorden. 

L'histoire se repète. Maar niet helemaal. Vrolijker, vrijer en meer bezonnen dan vroeger. Daar kan ik mee leven.

Ben er zelfs blij mee. 

Knar

JUFFROUW

Het overkomt me tegenwoordig nogal eens dat ik een aanval krijg van memolancholie. Zal wel met de leeftijd te maken hebben. Vandaag is het zo'n mooie lentedag, zonnig, nog wat frisjes maar ik kan al in m'n shirt naar de brievenbus lopen om mijn kleindochter een kaart te sturen. Die heeft ze verdiend want zijzelf (ze is zes) heeft me net op een overgeschoten Nieuwjaarskaart in hanenpoten gemeld dat ze haar eerste doelpunt bij meidenvoetbal heeft gescoord en dat ze bij schoolzwemmen al durfde kopje te duikelen in het zwembad. Hier zit een deels gesmolten opa.
En dat zijn de momenten. Dat je met het kaartje voor je kleinkind in de zon naar de brievenbus wandelt, een bloeiend struikje ruikt dat je ineens ruim zestig jaar terugzet naar het dorp in Friesland waar je als kind woonde en waar diezelfde struikjes met dezelfde bloemetjes precies zo roken, en dat je dan die memolancholie overvalt.
En waarom, dat weet ik niet, maar ineens dacht ik aan juffrouw Op 't Land. Onze lerares Nederlands op de HBS. Een keurige en naar mijn oordeel van nu ronduit aantrekkelijke kleine dame van in de vijftig, keurig en smaakvol gekleed, met een mooie licht geaffecteerde stem, beetje als Beatrix, beetje van de damesliefde heb ik achteraf bedacht, maar vol passie voor haar vak en vooral voor de Tachtigers en wat daarna kwam. Misschien had ze wel dezelfde hang naar romantische literatuur die ik in die tijd als puber stilletjes ook had. In ieder geval heb ik een keer bij haar heel hoge ogen gegooid. 
Dat kwam zo. Voor een spreekbeurt had ik het boek "Deirdre en de zonen van Usnach" gekozen, van Adriaan Roland Holst. Zwaar aangezette noodlotsliteratuur waarin massieve Ierse burchten, geheimzinnige Ierse mannen, felle Ierse passies en winderige Ierse wolkenluchten het decorum vormden van een noodlottige Ierse liefdesgeschiedenis. Het verhaal sprak me erg aan en ik besloot in mijn spreekbeurt zo nu en dan een stukje tekst op melodramatische wijze voor te dragen om de klas het drama flink in te peperen. Juffrouw Op 't Land ging op mijn plaats zitten, ik plaatste mij op haar verhoogje voorin de klas, en het begon. Na mijn inleiding over de globale inhoud van het boek trok ik met mijn declamaties flink van leer. Tussenin mocht iedereen even relaxen bij mijn exposé van de verdere tekst maar dan begon het weer. Ik merkte dat het stiller werd in de klas, ik had publiek! Na een laatste citaat waarin het noodlot toeslaat en alle geluk verwaait met de eeuwige Ierse winden bleef het heel stil. Totdat juffrouw Op 't Land met een diepe zucht opstond van mijn stoeltje en aangeslagen sprak:"Ja, dit is een negen."

Dank u wel, juffrouw Op 't Land.

Knar

KPN

In het satirische programma "Ook dat nog", dat in het begin van de jaren negentig furore maakte op de Nederlandse TV, acteerde de schaker en presentator Hans Böhm vaak als een wat stompzinnige PTT-beambte die via de telefoon een geagiteerde PTT-klant te woord stond. Zijn melding "Met de PeejTeejTeej" , op lijzige toon en met vet Rotterdams accent, was onnavolgbaar en stond garant voor een paar minuten dolle pret. Hans Böhm zette in die jaren het nationale telecombedrijf al neer als een logge, beetje domme maar degelijke firma. Dat is bijna dertig jaar geleden. De huidige KPN, geprivatiseerde opvolger van het staatsbedrijf, maakt vandaag de dag maar weer eens opnieuw waar dat bedrijfscultuur een taai ongerief is.
Wat wil het geval.
Op zondag 2 april jongstleden kampte het bedrijf met een omvangrijke internetstoring. Omdat ik die dag andere dingen te doen had (Ronde van Vlaanderen, Ajax-Feyenoord en The Boat Race) merkte ik - KPN-klant -daar weinig van. Wel vond ik het vreemd dat op zondagmiddag een mailtje maar niet weg wilde. Ik kreeg het niet verzonden. Eerst maar eens alles in huis gecontroleerd maar er was niets veranderd en gisteren deed hij het nog. Dus dan maar eens kijken op de storingspagina van KPN. Het internetprobleem was voorbij, werd op licht juichende toon gemeld, maar we konden nog wel problemen hebben met de uitgaande mail. Dat dankt je de koekoek. Oplossing volgens KPN: gebruikt u dan tijdelijk de KPN webmail. Dat is mailen via de site van KPN dus via internet. Leek een slimme oplossing. Ondanks gedoe met user-name en wachtwoord lukte het me om langs die weg een mailtje naar een bekende er uit te krijgen. En ik kreeg nog antwoord ook.
Maar maandag was ondanks alle gejuich in de media de KPN-mailstoring nog steeds helemaal niet opgelost. Na eerst een klodder bloeddruk verhogende kletspraatdiarrhee en daarna vijf minuten wachten - waarin àl onze medewerkers nog steeds in gesprek zijn - kreeg ik dan eindelijk een levende KPN-employé aan de telefoon. M'n stemming was inmiddels tegen het kookpunt en ik heb de man helaas op niet al te vriendelijke toon te kennen gegeven wat ik van dit gedoe vond. Maar dat was nog niet alles. Na enige bekoeling ging ik eens kijken hoe je wat geriefelijker gebruik zou kunnen maken van de KPN webmail, voor het geval dat. Daarvoor had KPN ook een pagina op de site. Het kwam er op neer dat ik een stappenschemaatje moest volgen en dan zou ik de KPN webmail in mijn accounts hebben staan en voortaan langs die weg makkelijker kunnen mailen als er met mijn eigen maillijn iets aan de hand was.
Maar….in dat stappenschemaatje moest ik wel even via mijn eigen mailprogramma iets in dat account regelen. En dat ging natuurlijk niet. Want er was al twee dagen een probleem met mijn maillijn bij KPN.
En toen dacht ik terug aan de tijd, zeventien jaar geleden dat ik hier kwam wonen en een internetaansluiting wilde organiseren bij KPN. En dat een - andere - KPN employé door de telefoon tegen mij zei: ja, dat kunt u het beste even regelen via het internet. Waarvoor ik op dat moment de verbinding aan het aanvragen was.
En toen, en nu weer, dacht ik aan Hans Böhm:"Met de PeejTeej Teej"

En de bedrijfscultuur gaat nooit verlohoren!

Knar

NEE

De populist heeft de Bühne. Ook al is hij of zij nog zo'n miezerig schreeuwertje - en dat zie je toch vaak - het volk siddert, de pers juicht en de populist gnuift van pret. Nog gisteren kocht ik voor mijn nieuwe e-reader een boekje van de aardige en beschaafde journalist Joris Luijendijk, een man die ik hoog heb vanwege zijn grondigheid, zijn niet aflatende drang om zaken tot op de bodem uit te zoeken. En die daarmee al menig misverstand uit de wereld heeft geruimd. Lees bijvoorbeeld zijn boeken "Een goede man slaat soms zijn vrouw" en "Dit kan niet waar zijn". Ik kocht nu de nieuwste, "Kunnen we praten?" waarin Joris probeert al analyserend erachter te komen hoe dat nou toch zit met die populisten, en in hoeverre hijzelf ook al is opgeschoven naar het populistenstandpunt. Een beschaafde poging van een beschaafde man met een uitstekende opvoeding. En daarmee is het fiasco van zijn onderneming dan ook meteen beklonken. Beschaafde mannen (en vrouwen) met goede opvoedingen gaan de onbeschaafde mannen (en vrouwen) met minder goede opvoedingen te lijf met de twee wapens waarmee ze geleerd hebben andersdenkenden te benaderen: argumenten en politiek. De felle gevechten tussen Alexander en Geert gingen altijd om datzelfde: argumenten en politiek. Populisten willen geen argumenten en geen politiek. Populisten zijn kinderen van drie: ze zeggen alleen maar nee. Niet omdat ze het ergens niet mee eens zijn, maar omdat ze nee willen zeggen en nee willen doen. Ontwikkelingspsychologen duiden dat als een eerste poging om zoiets als een identiteit te demonstreren. Zoiets van "ik ben er ook nog, houd rekening met mij". En ja, een dergelijke gedachtengang valt niet al te moeilijk te vermoeden bij de types die wij "de populisten" noemen. Trump is dan ook nog van het type jongetje dat zo "nee" is dat hij erbij zegt "ik zal jou slaan". Overbekend nietwaar? Wel tragisch, als je zeventig bent, je haar verft, president van de Verenigde Staten bent geworden en dan nog niet verder bent dan drie en "ik zal jou slaan". Arme Amerikanen.
Wat dat betreft is dat zooitje kooplui daar bij de Noordzee sluwer. Als het er op aankomt gaan ze zich massaal even met de politiek bemoeien (zij wel), geven hun stem aan een paar keurige partijen die de populist al van tevoren buiten de deur hadden gezet, laten de "verraaiers" vreselijk afgaan en roepen tijdens de formatie niet al te luid maar hoorbaar om groen en om verandering. Democratie? Ja, tot mijn verbazing toch wel.
Maar we dwalen af. De populist: een kind van drie, met argumenten zeker niet tot andere - of tot enige - gedachten te brengen, heeft geen partij - veel te volwassen - maar een (eenmans-) beweging en verzamelt daarmee toch alle andere kinderen van drie om zich heen. Natuurlijk. zo gaat het met kinderen van drie. Denk nog maar eens aan die rattenvanger.
Beste Joris, maak je geen illusies. "Kunnen we praten?" is een vraag die bij kinderen van drie maar één antwoord oplevert: Nee! Maar alle andere vragen leveren dat ook op. Doe geen moeite. Blijf met je volwassen medemensen aan politiek en aan argumenten doen. Wacht af wat er gebeurt.

Misschien worden ze binnenkort vier.

Knar

LENTE

Ineens. Ineens is daar de lente. Ineens is het 's avonds om zeven uur nog licht. Ineens is het niet meer donker als ik opsta. Ineens zijn de veel te grote populieren achter mijn huis wazig groen van achttienduizend piepkleine nieuwe blaadjes, ineens kan ik wat dunnere kleren aan zonder het koud te hebben. Ineens zingt een merel nog 's avonds om elf uur, ineens zitten er twee duiven op de balkonrand elkaar oneerbare voorstellen te doen waar ze allebei geweldig om moeten lachen. Boekoerooe, boekoeroeoeoeoe…
Ineens zijn er ook wolken van herinneringen aan de lentes van toen ik een kind was. Is dat de ouderdom? ik weet het niet maar gisteren reed ik met de bus door Zwolle waar ik als kind ben opgegroeid en bij het zien van de zon op de Burgemeester van Rooijensingel schoot ik vol van heimwee en weemoed. Hoe vaak had ik dat beeld niet gezien als kind. Hoe vaak wandelden we daar niet van ons huis op weg naar opa en oma in de binnenstad? Hoe mooi vond ik dat plaatje toen al. En hoe mooi vond ik het nu weer. Een plaatje dat in zestig jaar geen meter is veranderd en dat nu net als toen de kracht en de schoonheid van de lente weergaf. In die stad woont van onze familie nu helemaal niemand meer. Terwijl alle familie zowel van mijn vaders- als van mijn moederskant daar woonde toen ik een kind was. Waar ik als (bijna) oudste kleinkind van beide kanten ze daar dus ook heel lang meemaakte. Drie van mijn grootouders zijn pas daar gestorven toen ik al rond de dertig was. De meeste ooms en tantes en mijn ouders zijn er ook niet meer, maar daarvan woonden er al veel minder nog in Zwolle. En nu dus niemand meer. De migratiegeschiedenis van een na-oorlogse grote familie in Nederland. Maar als het dan ineens lente is en je komt in zo'n stad dan valt alles ineens weer op je. Misschien omdat in goede herinneringen vaak de zon schijnt? ik weet net niet. Bij mij is dat in ieder geval wel zo: in herinneringen aan plaatsen waar ik het leuk heb gehad schijnt altijd de zon. Als het er niet zo leuk was heb ik veel herinneringen aan donker weer. Grappig hè?
En zo, lieve kijkbuiskinderen, kwamen we van de lente via een busritje door een provinciestad op de melodramatische uitweidingen van een sentimentele oude man. Het kan verkeren. Maar mooi is het.

Die lente.

Knar

 

SYNTUS 2

 

 

Gisteren ging ik op bezoek bij mijn oude tante in een dorpje bij Zwolle.
Zoals ik al schreef in de column hiervoor zou ik in Zwolle gebruik moeten maken van de diensten van busmaatschappij Syntus, die daar de busmaatschappij van dienst is.
Er was - anders dan ik had gevreesd - geen probleem met de bushalte vlakbij het huis van tante, wel zag ik de bus net voor mijn neus wegrijden toen ik in Zwolle het station uit kwam; de trein had onderweg net die paar minuten vertraging opgelopen die ik nodig had om naar de bus te komen. Nou ja, geen ramp, het weer was mooi en ik moest toch nodig een mandarijntje eten. De volgende bus zou over een half uur vertrekken. Wie schetst dan ook mijn verbazing dat na een kwartier een Syntusbus met het goede nummer pal voor mijn neus stilhoudt en kennelijk van plan is binnen korte tijd weer te vertrekken. Ik vraag of ik kan instappen, de chauffeur zegt ja maar trekt zijn jas aan en verlaat het voertuig. Nou ja, dan maar even hier verder wachten. Na korte tijd verschijnt een andere chauffeur, neemt plaats achter het stuur en maakt aanstalten om te vertrekken. Het is nog een kwartier te vroeg. Ik vraag hem of hij naar mijn bestemming rijdt (dat staat op het bord ) maar hij noemt een andere wijk van de stad. Ik vraag of hij dan aansluitend naar mijn bestemming rijd en hij zegt ja. Goed, zeker toch een kwartiersdienst. We rijden door de zonnige stad maar al snel merk ik dat de route anders is dan de vorige keer. OK, hij zal het wel weten. We toeren door een groot en voor mij onbekend deel van de stad en na een kwartiertje zijn we weer terug op het station. Leuk, sightseeing Zwolle maar niet helemaal de bedoeling. Dan begrijp ik hoe het zit: deze bus rijdt het ene kwartier naar mijn bestemming en het andere kwartier naar de wijk waar we net vandaan komen. Alles onder hetzelfde lijnnummer. Daarom staan mijn bestemming èn de grote onbekende wijk samen op het bord bij het busstation, achter elkaar, gescheiden door deelstreepjes. Waardoor ik dacht dat hij via de wijk naar mijn bestemming zou rijden. Doet hij ook wel, maar op een nogal aparte manier.
Dom, slim of Overijssels? Ik besluit tot het laatste, zak wat onderuit en laat mij naar mijn bestemming rijden. Nu herken ik alles weer van de vorige keer, ik stap uit bij de bekende halte, loop het bekende stukje naar tante, krijg koffie en dis haar het hele verhaal op. Ze kijkt er niet van op.

Ze is geboren en getogen in Overijssel.

Knar

 

 

SYNTUS

Morgen ga ik op bezoek bij mijn oude tante in een dorpje bij Zwolle. Zij is de enige uit de generatie van mijn ouders die nog bij ons is dus bezoek ik haar met een zekere regelmaat. En niet alleen daarom, ook omdat ze in andere tijden belangrijk was voor mij en mijn toenmalige echtgenote.
Het is een heel gedoe om er te komen want ik moet het hebben van trein en bus en nu doet zich een verdacht probleempje voor bij het plannen van de terugreis. De bushalte die ik daar altijd voor nam, vlak bij haar huis, wordt in de planning consequent ontweken en ik wordt met grote omwegen naar station Zwolle gestuurd. Ik ben al zover in het doorgronden van die planningen dat wanneer zich dat voordoet er meestal iets aan de hand is met zo'n halte of zo'n buslijn.
Ook weet ik al dat je dan moet proberen de lijnenkaart van het betreffende gebied te pakken te krijgen omdat daar meestal wel bij vermeld is dat er een (tijdelijke?) verandering is. De busmaatschappij ter plaatse is Syntus, een naam - zo lees ik - die een samenvoeging is van "synergie tussen trein en bus". Mooi hè? Maar daar houdt het mooie ook wel mee op. De site van Syntus is een doolhof; meer nog dan andere sites van bedrijven gemaakt vanuit het bedrijf en niet vanuit de klant. En ook gewoon slecht. Sommige knoppen die duidelijk bedoeld zijn om meer info te openen doen het gewoon niet, de belofte van "lijnenkaarten" betreft één lijnenkaart van de Syntusbussen in Midden Overijssel, dus waardeloos voor mijn doel, en zo zak ik steeds dieper in het moeras van onbegrijpelijke prietpraat en doodlopende verwijzingen. Zijn ze daar nou echt dommer dan hier in het Westen of lijkt dat iedere keer maar zo?
Ik kom er niet uit en besluit dan maar te bellen. Ervaring heeft me geleerd dat ook dat bij zo'n bedrijf met een slechte site meestal een ramp is. En ja hoor. Na veel zoeken vind ik ergens onderin en amper leesbaar (voor mij) een contactknop die het doet en zowaar een telefoonnummer. Ik bel dat, krijg een keuzemenu, kies voor "andere vragen" en krijg dan de stem van een lijzige juffrouw die op Libelletoon begint uit te leggen dat ik natuurlijk ook mijn vraag kan stellen op de internetsite van Syntus, dan krijg ik binnen 5 werkdagen antwoord. Ja, verdomme trut, dan had ik dat wel gedaan maar ik moet hier en nu antwoord hebben en daarom bel ik. Rund.
Zo ga ik nog even tekeer terwijl in mijn oor een walgelijk muzakje schettert om het wachten op te vrolijken. Dan dezelfde lijzige miep met de mededeling dat al onze medewerkers in gesprek zijn en dat ik mijn vraag kan inspreken…. Ik verlies mijn geduld en ram de hoorn op de haak. Zijn ze nou helemaal van de pot gerukt daar? Inmiddels is een kwartier voorbijgegaan en heb ik nog steeds niet mijn informatie. Na een korte afkoelperiode bel ik nog een keer. Weer de hele riedel maar nu krijg ik een andere juffrouw, geen bandje maar een echte. Zij roept steeds goedemorgen, en uiteindelijk: ik kan u niet verstaan, belt u nog een keer. Het kan niet op vandaag! Nog een keer gebeld, nu met mijn GSM en zowaar, dezelfde juffrouw aan de lijn. En dan kentert het tij, in plaats van woedend raak ik in de kortste keren vertederd door dat zoete argeloze toontje van achter de IJssel, met die lang aangehouden klinkers (tooonje) , die ingeslikte n ('ksal u wel eeev'n help'n 'oor) en dat Saksische liedje dat je tot in Dresden hoort zingen. De Noord-Duitse Laagvlakte, van de Oder tot de IJssel. Een ander land, een ander volk, andere gewoontes, een andere moraal en een andere taal. "Neee, ik kan 'ier niks vind'n 'oor, belt u eev'n met 9292; sal ik 'et telefooonummer eev'n geev'n?" Niet zo slim? Weet ik niet. Maar heel vriendelijk en behulpzaam in ieder geval.

Als je ze maar zelf kunt spreek'n.

Knar

SNAPPEN

De Partij van de Arbeid is eergisteren op meer dan één manier aan zijn einde gekomen. Dat klinkt een beetje cryptisch maar ik zal het uitleggen. Eerst en vooral, en voor iedereen zichtbaar is de partij door de kiezer zo ongeveer de Kamer uit geblazen. De fractie telde achtendertig leden, nu zijn het er negen. Net genoeg om het licht uit te doen. Zo'n val moet je als dodelijk beschouwen, ook als het je zelf treft. Maar nee, de partij twijfelt nog. Asscher zit nog, Spekman zit nog, er komt een ledenraad, bijltjesdag ja of nee? En daar, lieve lezertjes toont de partij dat ze ook innerlijk zo dood is als een pier. Opnieuw, voor de zoveelste keer, gaan de gestudeerde arbeiders(klein)kinderen piekeren over de vraag wat er nu toch mis is gegaan. Asscher "wil het eerst snappen" voordat hij iets gaat doen.
Hebben die mensen onder de grond gezeten of zo? In het eerste het beste exit-interview dat ik op TV zag op de dag van de verkiezingen maakte een ferme senior glashelder duidelijk waar de schoen wrong. "Meneer ik heb veertig jaar op die club gestemd. Maar nou niet meer. Ze hebbe ons verraaie". Klaar, duidelijk, uit. En dat, lieve doctorandussen van de Partij van de Arbeid, is de simpele maar goudeerlijke waarheid: jullie hebbe ons verraaie. Die negen zetels is eigenlijk een soort omgekeerde  "collateral damage", bijeengestemd door mensen die je alles kunt wijsmaken, of mensen die van geen wijken weten, of dat soort bedenkelijke afwijkingen. Door de kiezer van achtendertig tot negen zetels worden geplet is politiek gelijk aan dood zijn. Ga daar nu maar van uit, en handel daarnaar. Spekman had woensdagavond z'n biezen al moeten pakken. En Asscher ook, of ten laatste donderdagmorgen als hij administratief nog wat had moeten afhandelen misschien. Niet omdat het hun persoonlijke schuld is, maar omdat dat in Nederland zou zijn gewaardeerd als het fatsoenlijkste gebaar dat een partij kan maken die een fatsoenlijke samenleving wil. En omdat er dan plaats zou zijn voor een echte herstart, als er leden zijn die dat willen. Moet dat de ledenraad nu doen? Lekkere jongens, fijne leiders.
De Partij is z'n hart kwijt. En dat niet sinds woensdag. Dat is al heel lang gaande. En als je geen hart meer hebt kun je niet begrijpen dat mensen je een "verraaier" vinden. Dan trek je een rimpel boven je neus en ga je je zitten afvragen waar je berekening is misgegaan. Dan ben je een ratiofreak geworden en ben je niet langer een mens van vlees en bloed. Dan kun je niet inzien dat je weggevaagd bent en dan begrijp je niet wat dat betekent.

Dan ben je dood.

Knar

SULTAN

Zo ziet het neo-Sultanisme er uit. De nieuwe geest die over de Turken vaardig is geworden sinds Europa hen bleek nodig te hebben om de vluchtelingenstroom vanuit het Midden-Oosten te keren. Tientallen jaren waren ze de underdog aan de grenzen van een ontoegankelijk maar rijk Europa, daarvoor bijna een eeuw de Zieke Man van Europa; over hen maar zonder hen werd door de Europese grootmachten beslist en bedisseld, en dan nu een gouden kans om het grote maar nu van hen afhankelijke Europa een heel nieuw gezicht te laten zien: dat van het nieuwe sultanaat.
De Turken hebben een geschiedenis van ruim zeshonderd jaar wrede en autocratische dictatuur achter zich. Menselijkheid heeft in het Ottomaanse Rijk (plm. 1300- 1924) nooit een rol van betekenis gespeeld. Wreedheid en moordzucht waren letterlijk aan de orde van de dag. Enkele eeuwen lang was het de gewoonte dat de nieuwe sultan als eerste daad van bestuur al zijn broers liet wurgen, zodat er geen concurrentie meer was. Ook de kleine jongetjes moesten er aan geloven als ze het ongeluk hadden een (half)broertje van de nieuwe sultan te zijn. Naast zich hadden de meeste sultans een Groot-Vizier, de hoogste legeraanvoerder, die vrijwel nooit stierf in zijn bed maar vrijwel altijd op het hakblok. In Turkije is een spreekwoord dat zegt: het gaat niet zo goed met me maar ik ben nog niet de Grootvizier van de sultan. Er waren sultans met een harem zo groot dat ze een paar duizend eunuchen (ontmande mannen) nodig hadden om dat hele vrouwendorp in bedwang te houden. De meeste van die vrouwen zagen de sultan nooit van hun leven. Als de sultan stierf werden de dames met pensioen gestuurd om ruimte te maken voor de harem van de nieuwe sultan. Die geschiedenis van autoritaire dictatuur, volslagen onderworpenheid van het volk, extreme wreedheid, willekeur en moordzucht vervult ook moderne Turken nog steeds met trots. En dat is misschien ook wel begrijpelijk: het was de tijd waarin het rijk groot en machtig was. Onze VOC- tijd is ook geen onbesproken deel van onze geschiedenis - en dan druk ik mij gematigd uit - maar het was onze glorietijd en velen zijn er trots op. Zo werkt dat.
Erdogan wil de nieuwe sultan worden en ziet zijn kans schoon nu Europa - dat altijd een maatje te groot voor hem was - in zijn ogen afhankelijk van hem is geworden. Dat hij in onze ogen dwaze dingen doet en zegt is het gevolg van wat hij verstaat onder het uitoefenen van macht. Je zou kunnen zeggen: van huis uit weet hij niet beter. En daarmee is volgens mij wel een argument gegeven voor het standpunt van CDA leider van Haersma Buma die zegt, dat het associatieverdrag met Turkije maar eens moet worden opgezegd, en dat de kloof tussen Europa en Turkije maar weer eens wat groter moet worden.

Als in de tijd van de sultans.

Knar

ZIN

Het is een stijlfout, ik weet het, maar ik val nu toch een keer met de deur in huis: het heeft geen zin. Wat heeft geen zin? Het heeft geen zin om in een meerpartijenland - dus een coalitieland - bij parlementsverkiezingen te stemmen op één partij. De kiezer krijgt geen grip op de dingen en heeft te vaak het gevoel dat zijn stem niet veel meer is dan een scheet in de wind. Na de stembus gaat het eigenlijke spel pas beginnen en daar heb je als kiezer geen invloed meer op. Dat frustreert en dat maakt dat (te) veel Nederlanders het voor gezien houden. "Ze doen maar." En dat doen "ze" dan ook….
Je zou moeten kunnen stemmen op één van de kanshebbende coalities. Partijen zouden na partij-programma's vervolgens coalitieplannen moeten opstellen waar de kiezer wat mee kan. In een vorige column heb ik al een gooi gedaan naar wat volgens mij op dit moment een kansrijke coalitie is: VVD-CDA-D66-PvdA. Ik volg de peilingen op de voet en ik wordt steeds meer in mijn vermoeden bevestigd dat het die kant wel eens op zou kunnen gaan.
Maar de kiezer kan zoiets niet rechtstreeks bevorderen of tegenwerken. Hij moet maar weer afwachten wat er in de achterkamertjes met zijn stem gaat gebeuren. Demorali-serend en slecht voor de politieke betrokkenheid in een tijd dat het denken in zuilen - wat politieke partijen nog steeds krampachtig doen - al lang uit de samenleving is verdwenen. Laten we het systeem veranderen en dichter brengen bij de politieke realiteit van dit land: laten we stemmen over kanshebbende coalities.
Jamaar, jamaar. Ik hoor het gepruttel al. Ja, dat zal een hele ommekeer zijn. Zowel de kiezers als de politieke partijen zullen er aan moeten wennen. Maar de verlokkelijke uitkomst van die verandering zal zijn dat de Nederlandse kiezer eindelijk een rechtstreekse zeggenschap krijgt over de samenstelling van zijn nieuwe regering.
Hoe dat dan zal gaan? Nou, laten we eens kijken. Laten we als voorbeeld eens die kansrijke combi van mij pakken, die coalitie VVD- CDA-D66-PvdA. Midden-rechts zou ik hem willen noemen. Al die partijen stellen op grote partijbijeenkomsten een politiek streefprogramma op. Beetje vergelijkbaar met het partijprogramma van nu. Daarna, en nu komt het, bestuderen ze elkaars programma's en geven ze een intentieverklaring af over welke coalitie hun voorkeur zou hebben. Voelt u de pijn? Dat is even wennen, dat is niet meer met hoge borst en opgestreken veren lopen kraaien van wij wij wij, maar dat is naar de kiezer toe bewegen en zeggen: kijk, in zo'n regering kunt u ons straks terug vinden. Indirect gebeurt dat nu al een beetje: de belangrijkste spelers hebben Wilders collectief koud gesteld, Rutte wil wel formeren met CDA en D66 heeft hij gezegd, en zo zijn er al meer van dergelijke signalen. Het hangt in de lucht!
Rutte zou dan nu kunnen zeggen: ik voel veel voor een midden-rechtse coalitie met ….. (vul maar in). De PvdA zou kleur moeten bekennen en aan de kiezer moeten melden of ze helemaal over links wil, met SP en GL bijvoorbeeld (rood-rood-groen), of toch maar liever wat meer naar het midden wil schuiven. De kiezer weet dan waar hij aan toe is. Voor de anderen geldt qualitate qua hetzelfde. Eigenlijk niet zo moeilijk, vindt u wel? Het schept veel helderheid en legt (veel) meer macht bij de kiezer.

En dat maakt het misschien juist een brug te ver.

Knar