EENZAAM

Het nieuws kopt vanavond met het bericht "Bomvolle aula bij eenzame begrafenis van baby". In Amsterdam is enkele maanden geleden het lijkje van een pasgeboren jongetje gevonden aan de oever van de Sloterplas. Alle naspeuringen naar de moeder zijn tot nu toe zonder resultaat gebleven. Daarom is het kindje nu toch begraven. "Eenzaam" zoals dat heet omdat er geen familie opgespoord kon worden. Maar in werkelijkheid omstuwd door zoveel mensen dat de aula van de begraafplaats te klein was. Er waren mensen uit de wijk, mensen van zorginstellingen, mensen van de brandweer, mensen van de politie, rechercheurs, de politietop van de stad en de stadsdeelvoorzitter Achmed Baâdoud. Zoals gebruikelijk in Amsterdam bij "eenzame" begrafenissen las de stadsdichter een gedicht, maar ook een rechercheur had een gedicht gemaakt en droeg dat voor en een vrouw uit de wijk vroeg vergiffenis voor de moeder.
Wat gebeurt hier?
Wat hier gebeurt is moeilijk in woorden te vatten. Terwijl golven van gevoel ons overspoelen bij zo'n bericht is het maar knap lastig om er een sluitend verhaal over te vertellen. Wat hier gebeurt doet me denken aan wat er in Nederland gebeurde toen twee jaar geleden vlucht MH17 boven de Oekraïne werd neergehaald.
Nederland begaf zich onmiddellijk in een vorm van medeleven en eerbied die de reporter van CNN de woorden ontlokte :"God bless the Netherlands for the way they bring them home."
Op die manier heeft Nieuw West het kleine jongetje thuisgebracht dat er niet mocht zijn. En - heel Nederlands - met deelneming van iedereen. De stadsdichter, de stadsdeelvoorzitter, politiemannen en -vrouwen, rechercheurs en een vrouw uit de wijk die om vergeving voor de moeder vroeg.
We kankeren ons te pletter, we zijn het bij voorkeur allemaal met iedereen oneens, het weer deugt niet en Wilders ook al niet. Maar als het er echt op aankomt - maar dan ook echt - zijn we zo verdomd eensgezind dat de tranen je in de ogen springen. De bloemenberg bij de Korporaal van Oudheusdenkazerne in Hilversum was een meter hoog. Die bij de Amsterdamse begraafplaats ook. Dat is een geheim kapitaal in Nederland. Diverse overweldigers van dit land hebben daar hun poten al lelijk aan gebrand. We zijn kaaskoppen, alla, maar als het er op aan komt goeie kaaskoppen. En dat laten we zien.

Als het er op aankomt.

Knar

BEUGEL

Vanochtend komt NOS.nl (cookievrij) met het verhaal van een Syrisch vluchtelingengezin waarvan de dochter nu een beugel wil hebben. Die kunnen de ouders niet betalen want het ding kost drieduizend euro. Beetje raar verhaal waarmee je volgens mij weinig bewijst. Toen mijn dochter op de leeftijd was dat ze een beugel had kunnen willen hebben kon ik dat misschien ook wel niet een twee drie betalen, hoewel ik toen beslist niet de vader was van een vluchtelingengezin maar als autochtoon technisch ingenieur in full swing meedeed in de verzorgingsstaat. Gelukkig gaat het artikel verder en uiteindelijk blijkt het te gaan over armoede in Nederland. Dat alleen al zou een contradictio in terminis moeten zijn maar dat is het niet. In Nederland, een van de rijkste landen van de wereld bestaat op ruime schaal een van staatswege geschapen armoede. Het instrument daarvoor heet Bijstand en de continuïteit wordt verzorgd door de Gemeentelijke Sociale Dienst. Inmiddels is het volk van Nederland zo deskundig gekneed en gehersenspoeld dat armoede als een soort natuurverschijnsel wordt gezien. Het is nu eenmaal zo, zoals de lucht nu eenmaal blauw is. Het artikel op NOS.nl ademt ook helemaal die geest. Aan het woord komt mevrouw prof.dr. mr. Margrite Kalverboer, orthopedagoog, jurist en sinds april van dit jaar kinderombudsman. Een vrouw die haar dochter (als ze die heeft) zonder enig bezwaar wel drie beugels kan geven. Maar wat belangrijker is, een geleerde die de kwestie van armoede in Nederland ook graag ziet als een "zo-is-het-nu-eenmaal"-fenomeen en die qualitate qua de zaak door de geleerde bril beziet. Zij zegt bij NOS.nl: "Armoede zorgt voor spanning in het gezin. Ouders hebben zorgen, zijn misschien niet meer zo beschikbaar voor hun kinderen. Daar moet je aandacht aan besteden, met name bij gezinnen die lang in armoede zitten. Aan de rafelranden van onze samenleving lopen de spanningen vaak op."
Spanningen die vaak oplopen, ouders misschien niet meer zo beschikbaar, aandacht aan geven, rafelrand van onze samenleving.
Ten tijde van de grote sociale ellende van de negentiende eeuw lieten rijke mevrouwen nog wel eens door hun bedienden een pannetje soep brengen bij verkommerde oude vrouwtjes of moeders met een groot gezin.
Mevrouw prof. mr. dr. Margrite Kalverboer doet dat ook. Maar het is erger dan toen.

Haar pannetje is leeg.

Knar

PANIEK

In de media verschijnt vanochtend een bericht over de Spaanse badplaats Platja d'Aro waar gisteravond laat paniek uitbrak onder toeristen op de boulevard. Ze schrokken van Duitse vakantiegangers, die bij wijze van grap deden alsof er een beroemdheid over de boulevard liep en begonnen te gillen en te rennen. De Spaanse krant El País zegt dat de aanstichters statieven en selfiesticks bij zich hadden en dat die in het donker mogelijk zijn aangezien voor wapens.
Zo kort na Parijs (2x), Brussel, Nice en München kun je daar natuurlijk verschrikkelijk veel pret mee hebben. Vooral als je jong bent, al redelijk afgeladen met alcohol en als toetje daar wat partydrugs overheen hebt genomen.
"Hoe bestaat het", hoor ik bij dergelijke gelegenheden mensen vaak zeggen. Wel, dat bestaat omdat er iets bestaat dat (schijnbaar) niet eerder bestond. Ik schrijf schijnbaar omdat we het in de geschiedenis wel degelijk vaker tegenkomen maar dan moeten we wel wat jaartjes teruggaan. Het is - na een lange aanloopperiode van welvaart en losser wordende banden - het geloof in de absolute en door niets of niemand meer gehinderde losmaking van alles wat het individu als beperkend zou kunnen ervaren. Een geloof in volkomen vrijheid waarin ook voor verantwoordelijkheid geen plaats meer is. Een fataal geloof omdat ongeremd individualisme nu juist in redelijk dicht bevolkte samenlevingen als de onze alleen maar kan leiden tot grote en kleine catastrofes. Die we nu om ons heen zien. Dat loopt van een grote bek krijgen van een blaag die je kleinkind zou kunnen zijn via de Damkrijser en "zinloos geweld" naar een stel idioten op de boulevard van Platja d' Aro. Die de paniek bij echte bloedbaden misbruiken om er nog eens lol mee te hebben.
De "moet kunnen"-mentaliteit van de jaren zeventig wordt tegenwoordig vaak smalend afgedaan (en grotendeels terecht) als onverteerbare flauwekul, maar ik vraag me af of hier toch niet een aan lager wal geraakte bloedverwant van diezelfde "moet kunnen"-mentaliteit de kop opsteekt.
Toevallig (?) verdiep ik me op dit moment uitvoerig in de diverse burgeroorlogen die in Europa zijn uitgevochten in de zestiende en zeventiende eeuw naar aanleiding van de Reformatie. Deze giga-omwenteling in het denken over godsdienst en religie heeft tienduizenden mensen het leven gekost, niet in de laatste plaats omdat samenlevingen uiteen vielen in elkaar te vuur en te zwaard bestrijdende facties die voor de vreselijkste wreedheden niet terugschrokken. Wanneer mensen - om welke reden dan ook - zich niet meer verantwoordelijk voelen voor een vreedzaam naast elkaar leven zijn de gevolgen altijd vreselijk. De verdienste van onze eigen Willem van Oranje is geweest dat hij tot het uiterste heeft geprobeerd in zijn landen de godsdienstvrede te bewaren zodat katholieken en gereformeerden naast elkaar zouden kunnen leven. Het is hem niet gelukt en de Noordelijke Nederlanden werden een gereformeerde republiek waarin de katholieken pas in de negentiende eeuw weer een vorm van vrijheid en ruimte kregen. Om redenen van nationalistische propaganda weten wij hoegenaamd niets over de grote en kleine catastrofes die dat heeft opgeleverd maar bij dapper doorzoeken komen ook die geschiedenissen wel boven water.
In de periode kort na de Tweede Wereldoorlog werden pogingen tot te ver gaand individualisme in de Nederlandse samenleving met afkeer begroet. Als het echt uit de hand liep werd er al gauw gezegd:"Het moest maar weer eens oorlog worden". Oorlog drukt mensen kennelijk met de neus op het belang van samen leven.

Laten we weer gaan samenleven voordat het zover komt. 

Knar

WAARHEID

 

"Het eerste slachtoffer van de oorlog is de waarheid". Deze uitspraak, toegeschreven aan de Amerikaanse politicus Hiram Warren Johnson, is vandaag meer waar dan ooit. Dat we in oorlog zijn zal inmiddels wel niemand meer ontgaan zijn hoop ik. Het is een soort oorlog die wij nog niet zo goed kennen. De meesten van ons denken bij oorlog nog aan legers, tanks, generaals en veldslagen. The Longest Day, en A bridge Too Far. Of desnoods Operatie Desertstorm. Dat werk. De oorlog die we nu meemaken is een nieuw soort guerrilla, waarbij de partizanen niet langer proberen na de oorlogsdaad het vege lijf te redden, en zich daardoor kwetsbaar maken, maar er niet tegenop zien om zichzelf samen met hun bommen in de lucht te jagen. Blijkbaar zijn sommige overtuigingen sterk genoeg om dat voor elkaar te krijgen. Zo houden onbeduidende eenlingen hele continenten in de ban van de angst. De verdediging daartegen zal van geheel nieuwe gedachten moeten uitgaan, zal veel meer een wetenschap moeten zijn dan een krijgskunde en zal waarheden moeten onderkennen waarvoor we in onze post-koloniale denken nog niet zoveel plaats hadden gemaakt. Syrië bijvoorbeeld. Waarom zit Assad nog steeds waar hij zit terwijl de "Internationale Gemeenschap" er in de jaren negentig als de kippen bij was om Milosevic uit Belgrado weg te bombarderen alleen om de Servische krijgsheren hun oorlog in Kosovo te laten beëindigen? Welke waarheden werden toen en nu het slachtoffer van de oorlog? Srebrenica is naast de begraafplaats van 8000 vermoorde mannen en jongens ook de laatste rustplaats geworden van een nog steeds niet opgehelderde waarheid. Wat was de waarheid van de inval in Irak nadat de vermeende waarheid van de massavernietigingswapens een evidente leugen bleek te zijn? Ik zie Colin Powell nog zitten liegen in de zitting van de Veiligheidsraad waar de inval werd goedgepraat. Maar veel dichter bij nu: wat is de waarheid achter het theater dat Erdogan ons probeert voor te spelen? Ik vroeg het aan een Turkse jongeman op het perron van station Amersfoort (moest er toch zijn). "Ach meneer, allemaal regering" was zijn wat raadselachtige antwoord. Raadselachtig? Valt wel mee toch? Het leuke van Erdogan vind ik overigens dat hij niet door heeft dat wij in het Westen te slim en te cynisch zijn om zijn verhalen niet te doorzien. Hij speelt toneel tussen de schuifdeuren. Maar wij hebben al lang theaters en daar moet je met wat anders komen. Doet me een beetje denken aan een cafeetje op de Azoren waar ons met veel trots en branie een lokaal gerecht werd geserveerd dat niet te vreten was, gewoon omdat de lokale keuken het nu eenmaal moet doen met armetierig spul.
Maar nog even terug naar Erdogan. Want wat is de waarheid achter het oorverdovend zwijgen van "Europa" op de Turkse poppenkast? Dat wordt onmiddelijk duidelijk als Erdogan weer eens dreigt om het vluchtelingenverdrag met Europa op te zeggen. Dus laten we die Syriërs stilletjes verrekken tegen de hekken van de Macedonische grens. Want stel je voor dat die ook nog zouden komen. "Daß schaffen wir nicht". Dus Erdogan, ga je gang. Alles beter dan nog meer vluchtelingen.
"En dat, dames en heren, is mijn kijk op De Toestand in de Wereld" zei dan  G.B.J. Hilterman op zondagsmiddag, voordat de bloemkool werd opgeschept.

Hadden we nog maar Koude Oorlog.

Knar